درگیری خونین آذربایجان و ارمنستان؛ جنگ بزرگ در راه است؟
در حال حاضر بسیاری از کشورها، آذربایجان و ارمنستان را به آتش بس و پایان درگیری دعوت کرده اند، اما تاکنون روسیه و ایران پیش قدم گفتگو با طرفین شده اند. از طرفی ترکیه جانب آذربایجان را گرفته و ارمنستان را به آتش افروزی متهم کرده است. در این میان آمریکا هم اعلام کرد که درجستجوی راهی برای پایان خشونتها میان دو کشور است.
کد خبر :
۸۵۲۳۵
بازدید :
۲۴۸۶
فرادید | دو ماه از آتش بس میان دو کشور آذربایجان و ارمنستان گذشته و حالا بار دیگر آتش رویارویی خونین میان این دو شعله ور شده است. هر دو کشور یکدیگر را به آغاز دوباره جنگ نظامی متهم میکنند، اما هنوز به شکل حقیقی مشخص نیست که آغاز کننده درگیری کدام یک از طرفین بوده اند. با این وجود براساس گزارشها در درگیری میان آذربایجان و ارمنستان تاکنون دست کم ۲۳ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر نیز زخمی شده اند.
به گزارش فرادید، دور جدید درگیریهای ۲۸ ساله خونین میان دو کشور، بار دیگر بامداد روز یکشنبه ۶ مهرماه در منطقه مورد مناقشه "قره باغ" آغاز شد. آذربایجان مدعی است که ارمنستان ابتدا خطوط مرزی را به گلوله بسته است، اما از سوی دیگر ارمنستان هم ادعا دارد که توپخانه و نیروهای هوایی آذربایجان مناطق مسکونی این کشور را مورد حمله هوایی و توپخانهای قرار داده اند.
هر دو کشور اعلام کرده اند که در درگیریهای جدید افراد نظامی و غیر نظامی کشته شده اند. براساس آمار دو کشور تاکنون ۲۳ نظامی و غیرنظامی کشته و صدها نفر نیز زخمی شده اند. البته در درگیری دو ماه اخیر نیز ۱۶ نفر کشته شدند و در نهایت با ورود کشورها و نهادهای بین المللی آتس بس برقرار شد.
پس از آغاز رویارویی میان دو کشور، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان وضعیت منطقه قره باغ را جنگی اعلام کرد و از مردم خواست برای دفاع از «سرزمین پدری مقدس» خود را آماده کنند. او در یک پیام توئیتری از سرنگونی ۲ بالگرد و سه پهپاد نظامی و انهدام سه تانک ارتش آذربایجان توسط نظامیان ارمنستان خبر داد.
در طرف مقابل هم، وزارت دفاع آذربایجان تا کنون فقط سرنگونی یک بالگرد را تائید کرده و در مقابل مدعی انهدام ۱۲ سامانه دفاع ضدهوایی ارمنستان در خط مقدم شده است.
این وزارتخانه همچنین اعلام کرد که نیروهای ارمنستان با استفاده از سلاحهای سنگین مواضع واحدهای ارتش جمهوری آذربایجان در امتداد مناطق مرزی ونیز روستاهای مرزی "قاپانلی" شهرستان ترتر، "چیراغلی " و "ارتا قروند" شهرستان آغدام، "آلخانلی" و شکوربیکلی" شهرستان فضولی و "جوجوق مرجانلی" شهرستان جبرایل را مورد هدف قرار داده اند.
با این حال ناظران از وقوع یک جنگ تمام عیار میان دو کشور ابراز نگرانی میکنند. آنها معتقدند که موضع گیری سران دو کشور و مشاهده درگیریها نشان میدهد که در صورت عدم مداخله نهادهای بین المللی و دیگر کشورها یک جنگ بزرگ این منظقه را تهدید میکند.
همچنین برخی از رسانههای بین المللی، مناقشه جدید میان آذربایجان و ارمنستان در منطقه قره باغ را شدیدترین رویارویی نظامی دو کشور ظرف چند دهه گذشته خوانده اند.
البته ترکش این مناقشه به ایران هم رسید. براساس اعلام استانداری آذربایجان شرقی دو راکت به اراضی مرتعی بالاتر از روستاهای شرفه و خلف بیگلو از توابع شهرستان خداآفرین واقع در آذربایجان شرقی اصابت کرده است. علی امیری راد، فرماندار شهرستان خداآفرین در این رابطه گفته که این خمپارهها به روستاهای شرفه و خلف بیگلو اصابت کرده، اما خسارت مالی و جانی بر جا نگذاشته است.
به گزارش فرادید، دور جدید درگیریهای ۲۸ ساله خونین میان دو کشور، بار دیگر بامداد روز یکشنبه ۶ مهرماه در منطقه مورد مناقشه "قره باغ" آغاز شد. آذربایجان مدعی است که ارمنستان ابتدا خطوط مرزی را به گلوله بسته است، اما از سوی دیگر ارمنستان هم ادعا دارد که توپخانه و نیروهای هوایی آذربایجان مناطق مسکونی این کشور را مورد حمله هوایی و توپخانهای قرار داده اند.
هر دو کشور اعلام کرده اند که در درگیریهای جدید افراد نظامی و غیر نظامی کشته شده اند. براساس آمار دو کشور تاکنون ۲۳ نظامی و غیرنظامی کشته و صدها نفر نیز زخمی شده اند. البته در درگیری دو ماه اخیر نیز ۱۶ نفر کشته شدند و در نهایت با ورود کشورها و نهادهای بین المللی آتس بس برقرار شد.
پس از آغاز رویارویی میان دو کشور، نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان وضعیت منطقه قره باغ را جنگی اعلام کرد و از مردم خواست برای دفاع از «سرزمین پدری مقدس» خود را آماده کنند. او در یک پیام توئیتری از سرنگونی ۲ بالگرد و سه پهپاد نظامی و انهدام سه تانک ارتش آذربایجان توسط نظامیان ارمنستان خبر داد.
در طرف مقابل هم، وزارت دفاع آذربایجان تا کنون فقط سرنگونی یک بالگرد را تائید کرده و در مقابل مدعی انهدام ۱۲ سامانه دفاع ضدهوایی ارمنستان در خط مقدم شده است.
این وزارتخانه همچنین اعلام کرد که نیروهای ارمنستان با استفاده از سلاحهای سنگین مواضع واحدهای ارتش جمهوری آذربایجان در امتداد مناطق مرزی ونیز روستاهای مرزی "قاپانلی" شهرستان ترتر، "چیراغلی " و "ارتا قروند" شهرستان آغدام، "آلخانلی" و شکوربیکلی" شهرستان فضولی و "جوجوق مرجانلی" شهرستان جبرایل را مورد هدف قرار داده اند.
با این حال ناظران از وقوع یک جنگ تمام عیار میان دو کشور ابراز نگرانی میکنند. آنها معتقدند که موضع گیری سران دو کشور و مشاهده درگیریها نشان میدهد که در صورت عدم مداخله نهادهای بین المللی و دیگر کشورها یک جنگ بزرگ این منظقه را تهدید میکند.
همچنین برخی از رسانههای بین المللی، مناقشه جدید میان آذربایجان و ارمنستان در منطقه قره باغ را شدیدترین رویارویی نظامی دو کشور ظرف چند دهه گذشته خوانده اند.
البته ترکش این مناقشه به ایران هم رسید. براساس اعلام استانداری آذربایجان شرقی دو راکت به اراضی مرتعی بالاتر از روستاهای شرفه و خلف بیگلو از توابع شهرستان خداآفرین واقع در آذربایجان شرقی اصابت کرده است. علی امیری راد، فرماندار شهرستان خداآفرین در این رابطه گفته که این خمپارهها به روستاهای شرفه و خلف بیگلو اصابت کرده، اما خسارت مالی و جانی بر جا نگذاشته است.
تصویری از خط مقدم درگیری میان آذربایجان و ارمنستان- گاردین
موضع دیگر کشورها چیست؟
در حال حاضر بسیاری از کشورها، آذربایجان و ارمنستان را به آتش بس و پایان درگیری دعوت کرده اند، اما تاکنون روسیه و ایران پیش قدم گفتگو با طرفین شده اند. از طرفی ترکیه جانب آذربایجان را گرفته و ارمنستان را به آتش افروزی متهم کرده است. در این میان آمریکا هم اعلام کرد که درجستجوی راهی برای پایان خشونتها میان دو کشور است.
اتحادیه اروپا و آلمان نیز دو طرف درگیر در این مناقشه را دعوت به خویشتنداری کرده و از آنها درخواست کردهاند به رویارویی نظامی پایان داده و به پای میز مذاکره بازگردند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده هم در یک نشست خبری گفت: "ما کاملا شرایط را رصد می کنیم. ما روابط خوبی در آن منطقه داریم و باید ببنیم که آیا می توانیم "درگیری ها" را متوقف کنیم. "
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه، نیز در تماسهای تلفنی جداگانهای با جیحون بایراموف، وزیر امورخارجه جمهوری آذربایجان و زهراب مناتسکانیان، وزیر امور خارجه ارمنستان گفتگو کرده است.
بنا بر اعلام وزارت خارجه، ظریف در این تماسها دو کشور ارمنستان و آذربایجان را به خویشتنداری و آتش بس دعوت کرده است.
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم اعلام کرد که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه کشورش در حال انجام تماسهای فشرده با مقامات، به منظور ترغیب طرفین به آتشبس و آغاز مذاکرات برای برقراری ثبات در منطقه است.
ادی راما، نخستوزیر آلبانی و رئیس کنونی سازمان امنیت و همکاری در اروپا نیز از طرفین خواست تا جنگ را متوقف کنند.
این درخواست در حالی مطرح شده است که تا کنون مذاکرات طولانی مدت ناموفقی برای حل و فصل اختلافات در این منطقه، تحت نظارت سازمان امنیت و همکاری اروپا انجام شده است.
درگیری گسترده در راه است؟
با شعله ور شدن آتش جنگ و در همان ساعات اولیه، الهام علیاف، رئیس جمهور آذربایجان در بخشهای وسیعی از این کشور وضعیت جنگی اعلام کرد و تردد شبانه در این مناطق را ممنوع نمود. پیش از او نیز، نیکول پاشینیان، نخستوزیر ارمنستان در سراسر کشور اعلام وضعیت جنگی کرده بود.
با این وجود، تونی آلرانتا، محقق ارشد موسسه سیاست خارجی فنلاند میگوید: "این دو کشور در آستانه یک جنگ کامل قرار دارند و اوضاع بسیار ملتهب است. در این شرایط دوطرف با تشدید درگیریها ادعای مرگ غیرنظامیان را در دو طرف مرزها مطرح میکنند و یکدیگر را به ارتکاب خشونت متهم کرده اند.
او با اشاره به درگیریهای مرزی بین دو کشور در ماه جولای و کشته شدن ۲۰ سرباز گفت: به نظر میرسد که برخی فاکتورها در سیاست داخلیدو کشور نیز در این درگیریها نقش دارد و هر دو کشور تلاش میکنند تا به مردم خود نشان دهند که از رهبری قوی برخوردارند.
آلارانتا با اشاره به حمایت فوری ترکیه از آذربایجان و حمایت روسیه از ارمنستان گفت: روسیه تاکید کرده که خواهان آتش بس و بازگشت طرفین به میز مذاکره است.
این کارشناس با اشاره به فراخوان ارتش ارمنستان در روز یکشنبه برای جذب مردان بالای ۱۸ سال ادامه داد: درگیریهای نظامی احتمالاً باعث آوارگی برخی از ساکنین مناطق مرزی میشود. این آوارگان بیشتر راهی ترکیه و روسیه میشوند.
با این وجود، تونی آلرانتا، محقق ارشد موسسه سیاست خارجی فنلاند میگوید: "این دو کشور در آستانه یک جنگ کامل قرار دارند و اوضاع بسیار ملتهب است. در این شرایط دوطرف با تشدید درگیریها ادعای مرگ غیرنظامیان را در دو طرف مرزها مطرح میکنند و یکدیگر را به ارتکاب خشونت متهم کرده اند.
او با اشاره به درگیریهای مرزی بین دو کشور در ماه جولای و کشته شدن ۲۰ سرباز گفت: به نظر میرسد که برخی فاکتورها در سیاست داخلیدو کشور نیز در این درگیریها نقش دارد و هر دو کشور تلاش میکنند تا به مردم خود نشان دهند که از رهبری قوی برخوردارند.
آلارانتا با اشاره به حمایت فوری ترکیه از آذربایجان و حمایت روسیه از ارمنستان گفت: روسیه تاکید کرده که خواهان آتش بس و بازگشت طرفین به میز مذاکره است.
این کارشناس با اشاره به فراخوان ارتش ارمنستان در روز یکشنبه برای جذب مردان بالای ۱۸ سال ادامه داد: درگیریهای نظامی احتمالاً باعث آوارگی برخی از ساکنین مناطق مرزی میشود. این آوارگان بیشتر راهی ترکیه و روسیه میشوند.
ترکیه وارد مناقشه می شود؟
پس از آغاز درگیری میان دو کشور، ترکیه به صراحت اعلام کرد که با تمام قوای ممکن از جمهوری آذزبایجان حمایت میکند. مقامات این کشور همچنین خواستار آتشبس فوری توسط نیروهای ارمنی شده و ارمنستان را عامل «آتشافروزی در منطقه» معرفی کرده اند.
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، با موضعگیری در صفحه توئیتر خودنوشت: " آنکارا با آذربایجان اعلام همبستگی میکند و به حمایت خود از این کشور ادامه میدهد. "
از دولت ارمنستان غروب یکشنبه مدعی حمایت و پشتیبانی ترکیه از نیروهای نظامی آذربایجان شد. وزارت دفاع ارمنستان دراین رابطه اعلام کرد که نیروهای نظامی آذربایجان از جنگافزارهای ساخت ترکیه در حملات خود استفاده کردهاند. حتی گفته میشود که از پهپادهای نظامی ترکیه در این درگیریها استفاده شده است.
نیکول پاشینیان، در همین ارتباط با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه تماس تلفنی داشته و از رئیس جمهوری فرانسه درخواست کرده است تا مانع از دخالت بیشتر ترکیه در مناقشه بین دو کشور گردد.
ترکیه رسما درباره ادعای حضور نظامی این کشور در مناقشه بر سر منطقه قرهباغ اعلام موضع نکرده است. این در حالی است که اردوغان پشتیبانی ترکیه از الهام علیاف را پنهان نمیکند.
با این حال ناظران معتقدند که حضور نظامی ترکیه در مناقشه بر سر منطقه کوهستانی قرهباغ میتواند به این رویارویی ابعاد جدیدی بخشیده و باعث شعلهور شدن یک جنگ تمام عیار گردد.
رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، با موضعگیری در صفحه توئیتر خودنوشت: " آنکارا با آذربایجان اعلام همبستگی میکند و به حمایت خود از این کشور ادامه میدهد. "
از دولت ارمنستان غروب یکشنبه مدعی حمایت و پشتیبانی ترکیه از نیروهای نظامی آذربایجان شد. وزارت دفاع ارمنستان دراین رابطه اعلام کرد که نیروهای نظامی آذربایجان از جنگافزارهای ساخت ترکیه در حملات خود استفاده کردهاند. حتی گفته میشود که از پهپادهای نظامی ترکیه در این درگیریها استفاده شده است.
نیکول پاشینیان، در همین ارتباط با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه تماس تلفنی داشته و از رئیس جمهوری فرانسه درخواست کرده است تا مانع از دخالت بیشتر ترکیه در مناقشه بین دو کشور گردد.
ترکیه رسما درباره ادعای حضور نظامی این کشور در مناقشه بر سر منطقه قرهباغ اعلام موضع نکرده است. این در حالی است که اردوغان پشتیبانی ترکیه از الهام علیاف را پنهان نمیکند.
با این حال ناظران معتقدند که حضور نظامی ترکیه در مناقشه بر سر منطقه کوهستانی قرهباغ میتواند به این رویارویی ابعاد جدیدی بخشیده و باعث شعلهور شدن یک جنگ تمام عیار گردد.
خط زرد "منطقه قره باغ" و محل مورد مناقشه دو کشور است.
اختلاف آذربایجان و ارمنستان بر سرچیست؟
مناقشه میان دو کشور تازگی ندارد، این درگیریها حدود ۳۰ سال است که آذربایجان و ارمنستان را به خود درگیر کرده است. اما آغاز این اختلاف به اواخر دهه هشتاد میلاد برمی گردد. اما با با اینکه از آغاز این بحران ۳۲ سال میگذرد، مناقشه همچنان پابرجاست و حدود ۳۰ هزار نفر در این مدت کشته شده اند.
ماجرای این اختلاف از آنجا آغاز شد که در اواخر سال ۱۹۸۸ همزمان با فروپاشی شوروی، منازعه دو کشور بر سر منطقه ناگورنو قره باغ بالا گرفت. در ابتدا ارمنیهای قره باغ فوریه ۱۹۸۸ برای پیوستن به جمهوری ارمنستان دست به اعتراض زدند، اما مسکو این خواسته را رد و حکمرانی این منطقه را به آذربایجان واگذار کرد.
البته مردم این منطقه بیکار ننشستند و در روز ۱۰ دسامبر ۱۹۹۱، قرهباغیها در یک رفراندوم با استقلال قرهباغ موافقت کردند هرچند آذریهای این منطقه رفراندوم را تحریم کرده بودند.
با این وجود این مناقشه در سال ۱۹۹۲ به درگیری نظامی کشید، در نتیجه این مناقشه نیز منطقه قره باغ کوهستانی جمهوری آذربایجان و هفت شهرستان همجوار آن تحت اشغال نیروهای ارمنستان درآمد.
تنشهای دو طرف در نهایت به جنگی خونین بین آذربایجان و ارمنستان انجامید که اوکراین و روسیه را نیز درگیر کرد و مجاهدین افغان را نیز در جبهه آذربایجان وارد خود ساخت. چچنیها نیز سربازانی در هر دو سوی جنگ داشتند. در نهایت جنگ با آتشبسی در ۱۲ مه ۱۹۹۴ پس از هزاران کشته و صدها هزار آواره پایان یافت.
با این حال دو طرف در سال ۱۹۹۴ پیمان آتش بس امضا کردند، اما این پیمان نیز به اختلافات پایان نداد. مطابق آن آتش بس، ناگورن و قره باغ و مناطق اطراف آن به کنترل ارمنستان درآمد؛ با این حال از آن زمان تاکنون هر از چندگاهی درگیری مسلحاای در این منطقه و در امتداد نوار مرزی دو کشور روی داده است.
آتش بس اولیه در سال ۱۹۹۴ میلادی با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا آتش بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، ولی تلاشهای بین المللی برای حل مسالم تآمیز این مناقشه تا به حال نتیجهای نداشته است.
روسیه به همراه فرانسه و آمریکا از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک در گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ویژه حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ را بر عهده دارد.
نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان بارها بر سر منطقه ناگورنو قرهباغ با هم درگیر شدهاند و آخرین بار، اوج درگیریهای در فاصله روزهای ۲۲ تا ۲۴ تیر ماه سال جاری روی داد و شمار قربانیان دو طرف مجموعاً به ۱۶ کشته رسید که یکی از آنها غیرنظامی بود. پیش از این، بالاترین رقم تلفات درگیریها بر سر این منطقه مربوط به سال ۲۰۰۸ بود. با این حال به نظر میرسد که این بار شدت مناقشه منجر به درگیری بزرگ و طولانیتر میان دو طرف شود.
ماجرای این اختلاف از آنجا آغاز شد که در اواخر سال ۱۹۸۸ همزمان با فروپاشی شوروی، منازعه دو کشور بر سر منطقه ناگورنو قره باغ بالا گرفت. در ابتدا ارمنیهای قره باغ فوریه ۱۹۸۸ برای پیوستن به جمهوری ارمنستان دست به اعتراض زدند، اما مسکو این خواسته را رد و حکمرانی این منطقه را به آذربایجان واگذار کرد.
البته مردم این منطقه بیکار ننشستند و در روز ۱۰ دسامبر ۱۹۹۱، قرهباغیها در یک رفراندوم با استقلال قرهباغ موافقت کردند هرچند آذریهای این منطقه رفراندوم را تحریم کرده بودند.
با این وجود این مناقشه در سال ۱۹۹۲ به درگیری نظامی کشید، در نتیجه این مناقشه نیز منطقه قره باغ کوهستانی جمهوری آذربایجان و هفت شهرستان همجوار آن تحت اشغال نیروهای ارمنستان درآمد.
تنشهای دو طرف در نهایت به جنگی خونین بین آذربایجان و ارمنستان انجامید که اوکراین و روسیه را نیز درگیر کرد و مجاهدین افغان را نیز در جبهه آذربایجان وارد خود ساخت. چچنیها نیز سربازانی در هر دو سوی جنگ داشتند. در نهایت جنگ با آتشبسی در ۱۲ مه ۱۹۹۴ پس از هزاران کشته و صدها هزار آواره پایان یافت.
با این حال دو طرف در سال ۱۹۹۴ پیمان آتش بس امضا کردند، اما این پیمان نیز به اختلافات پایان نداد. مطابق آن آتش بس، ناگورن و قره باغ و مناطق اطراف آن به کنترل ارمنستان درآمد؛ با این حال از آن زمان تاکنون هر از چندگاهی درگیری مسلحاای در این منطقه و در امتداد نوار مرزی دو کشور روی داده است.
آتش بس اولیه در سال ۱۹۹۴ میلادی با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا آتش بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، ولی تلاشهای بین المللی برای حل مسالم تآمیز این مناقشه تا به حال نتیجهای نداشته است.
روسیه به همراه فرانسه و آمریکا از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک در گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ویژه حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ را بر عهده دارد.
نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان بارها بر سر منطقه ناگورنو قرهباغ با هم درگیر شدهاند و آخرین بار، اوج درگیریهای در فاصله روزهای ۲۲ تا ۲۴ تیر ماه سال جاری روی داد و شمار قربانیان دو طرف مجموعاً به ۱۶ کشته رسید که یکی از آنها غیرنظامی بود. پیش از این، بالاترین رقم تلفات درگیریها بر سر این منطقه مربوط به سال ۲۰۰۸ بود. با این حال به نظر میرسد که این بار شدت مناقشه منجر به درگیری بزرگ و طولانیتر میان دو طرف شود.
۰