آنچه باید در مورد برنج و قیمتش بدانید

احمدرضا نجفی | ایرانی‌ها طولانی‌ترین رابطه عاطفی خود را با برنج برقرار می‌کنند؛ برنج با ماست، برنج با خورشت، برنج با مرغ، برنج با گوشت چرخ کرده، برنج با کباب، برنج با ... برنج را با همه چی می‌خوریم. حتی بیشتر از چینی‌ها و ژاپنی‌ها و تایلندی‌ها و هندی ها. درست از جایی که این نقطه ضعف ما لو رفت، طاقچه بالا گذاشتن برنجکار و واردکننده شروع شد.

آن‌ها در چند سال گذشته مدام قیمت این محصول را بالا برده اند و صدای کسی هم درنیامده. قبلا پدر و مادر‌ها یک کیسه ۱۰۰ کیلویی سفارش می‌دادند و تا مدت‌ها خیالشان راحت بود. الان، اما کار به کیسه‌های ۱۰ کیلویی، بسته‌های پنج کیلیویی، ۲، ۵ کیلویی و حتی یک کیلویی رسیده که باید برای آن‌ها کلی پول بدهید. کیسه ۱۰ کیلویی حدود ۱۷۰ هزار تومان است.

بسته پنج کیلویی حدود ۷۰ هزار تومان و ... حالا که قیمت‌ها زیاد شده، نمی‌خواهید اطلاعات تان را درباره برنج زیاد کنید؟ دانستن چیز‌هایی درباره تفاوت انواع برنج و قیمت آن‌ها قطعا به نفع شماست.

معیار‌های یک برنج مرغوب

برای شناخت یک برنج مرغوب لازم است به چند نکته توجه کنیم. یکی از مهم‌ترین معیار‌های یک برنج مرغوب، دانه بلند بودن آن است. البته این بیشتر به ذائقه ایرانی برمی گردد چراکه در قاره آمریکا برنج‌های ریزدانه را بیشتر می‌پسندند.

البته باید توجه کرد که برنج‌های خارجی ممکن است در این زمینه شما را گول بزنند، زیرا به دلیل نوع عرضه آن‌ها به صورت نیم پخت (پاربویل) بیشتر از برخی اقلام داخلی قد می‌کشند، اما تنها خاصیت آن‌ها همین است در حالی که برنج مرغوب ضمن برخوردار بودن از اندازه مناسب طعم و بوی بسیار مطبوعی دارد به گونه‌ای که از هنگام خرید تا پخت می‌توان بوی آن را احساس کرد.

عطر برنج مورد دیگری است که باید مورد توجه قرار دهید. برای این کار یک مشت برنج در بین دو دست تان قرار دهید و در آن بدمید. اینطور می‌توانید عطر برنج را حس کنید. معیار خیلی آسان‌تر برای تشخیص یک برنج خوب، برنجی است که دانه‌های آن با هم تفاوت چندانی نداشته باشند.

به طوری که اگر چند دانه آن را کنار هم بگذارید از نظر رنگ و اندازه دانه با هم تفاوتی نداشته باشند. یکی از فاکتور‌های مهم برای یک برنج مرغوب این است که تا مدت‌ها بعد از پخت خشک نشده و همان طعم اول را داشته باشد که البته این نکته را نمی‌توان از روی برنج خام تشخیص داد.

انواع برنج ایرانی

برنج‌های ایرانی به چهار دسته کلی تقسیم میشوند صدری، طارم، گرد و پرمحصول. در بین این چهار نوع، برنج صدری از همه مرغوب‌تر است. عمدتا در گیلان کشت می‌شود و پروتئین بالایی دارد. به همین خاطر وقتی آن را در کف دستان تان مالش میدهید، چربی کمی که از برنج جذب دست تان می‌شود را احساس می‌کنید.

بعد از صدری، برنج طارم تا حدودی مرغوبیت صدری را دارد با این تفاوت که برنج صدری کوتاه‌تر و چاق‌تر است و تا ساعت‌ها بعد از پخته شدن، خوش خوراک و نرم باقی می‌ماند. محل کشت برنج طارم عمدتا استان مازندران است.

هر کدام از این‌ها چندین نوع برنج را در بر می‌گیرند. مثلا برنج صدری خود انواعی دارد که عبارتند از: حسن سرایی (صدری ممتاز)، سالاری، دم سیاه، دم سفید، دم زرد، دم سرخ، علی کاظمی، هاشمی و شاه پسند که در بین این‌ها برنج صدری دم سیاه بیشترین عطر و برنج صدری هاشمی بلندترین دانه را دارد.

اما رنگ همه آن‌ها نزدیک به هم و سفید متمایل به کرم است. برنج طارم هم انواع موسی طارم، طارم دیلمانی، طارم سنگی، طارم رشتی، اهلمی طارم، سنگ جو، طارم امیری، طارم محلی و رشتی سرد دارد. موسی طارم بیشترین عطر را دارد و طارم محلی هم از همه بلند دانه‌تر است انواع برنج گردهم که عموما دانه‌های کوتاه و دایره شکلی دارند، بی نام، حسنی، عنبربو، قصرالدشتی، چمپا بودار، غریب، محمدی، قشنگه و گرده است.

برنج پر محصول نوع متمایزی از برنج نیست و از ترکیب چند نوع برنج در موسسات تحقیقاتی به وجود آمده و معروف‌ترین انواع آن که اکنون در بازار موجود است، برنج فجر و برنج شیرودی است.

همچنین برنج‌های سر لاشه یا نیم دانه هم نوع مجزا نیستند بلکه تکه‌های کوچک هر نوع برنج را برای حفظ مرغوبیت آن جدا می‌کنند و به عنوان برنج‌های لاشه یا نیم دانه می‌فروشند.

مثلا برنج طارم نیم دانه از این نظر که اصل طارم دانه بلند است، دانه‌های شکسته آن هم اندازه مطلوب برای پخت و پز را دارد، اما قطعا این برنج به مرغوبیت برنج‌های طارم نیست.

برنج‌ها از لحاظ محل کشت هم طبقه بندی دارند. از آنجا که برنج در خیلی از مناطق کشور در حال کشت است، برآورد می‌شود که در ۱۱ استان کشاورزانی به کشت برنج مشغول اند. اما عموما برنج‌های فریدونکنار از مرغوبیت ویژه‌ای برخوردارند و طبیعتا قیمت بالاتری هم دارند.

برنج‌های خارجی

آمار نشان میدهد حدود ۹۵ درصد برنج جهان در آسیای شرقی تولید می‌شود. کشور‌هایی مثل چین، هند، تایلند، فیلیپین و ... پرچمداران بیشترین تولید برنج در جهان هستند. برنج‌های ایرانی از آنجا که به نسبت مرغوبیت شان، قیمت بالاتری دارند، نمی‌توانند مانع ورود این برنج‌های ارزانقیمت از کشور‌های آسیای شرقی شوند به همین خاطر است که این برنج‌ها بازار خود را در کشوری که مرغوب‌ترین برنج‌ها را کشت می‌کند حفظ کرده اند.

به طوری که برنج‌های اروگوئ‌های هم با نازل‌ترین کیفیت و کمترین قیمت همچنان در بازار‌های ایران یافت می‌شوند. اما هرگز هیچ کدام از آن‌ها نمی‌تواند از نظر کیفیت با برنج طارم ایرانی رقابت کند. اگر بخواهیم برنج‌های خارجی را از نظر کیفیت رتبه بندی کنیم، برنج هندی بیشترین کیفیت را دارد و بعد از آن برنج‌های تایلندی و پاکستانی. در آخر هم برنج‌های کشور‌های آمریکای جنوبی مثل آرژانتین و اروگوئه کمترین کیفیت را دارند.

انواع برنج را چطور بشناسیم؟

در یک کلام اگر خلاصه کنیم هرگز نمی‌توانید نوع دقیق برنج را قبل از پخت بشناسید. مگر اینکه متخصص این حوزه باشید چرا که برنج بعد از پخت است که مرغوبیت خود را نشان می‌دهد و تازه قد می‌کشد. شناخت انواع برنج از روی شکل آن مثل شناخت اصل بودن و نبودن سکه طلاست که تنها کار متخصصان حوزه خودش است و با خواندن یک مطلب در یک روزنامه نمی‌توان به این توانایی رسید.

مخصوصا که امروزه با ترکیب انواع برنج‌ها به برنج‌های پر محصول رسیده اند. اما به طور کلی لازم است بدانیم که هر کدام از انواع این برنج چه خصوصیاتی دارند. مثلا برنج صدری خوش پخت است و تا مدت‌ها بعد از پخت خشک نمی‌شود. برنج طارم این قابلیت را ندارد، اما در عوض عطر بیشتری نسبت به برنج صدری دارد. این دو نوع برنج، دانه بلند هستند، اما برنج گرد این امتیاز را ندارد و همانطور که از اسمش پیداست از نظر شکل ظاهری دانه کوتاه و چاق است.

قیمت هر نوع برنج

قیمت برنج با توجه به خرید فله‌ای یا بسته بندی و همینطور محل خرید بازه‌های بزرگی دارد و نمی‌توان قیمت دقیقی برای انواع برنج در نظر گرفت. اما به طور خلاصه می‌توان گفت: برنج‌هایی که در فروشگاه اینترنتی و در بسته بندی‌های رنگارنگ به فروش می‌رسند قیمتی بالاتر از برنج‌های موجود در بازار دارند.قیمت انواع برنج با توجه به نرخ‌های مختلفی که از بازار گرفته در جدول پایین آمده است. امکان دارد در هر محل قیمت برنج متفاوت باشد، اما نسبت قیمت‌ها تقریبا به همین شکل است.

منبع: روزنامه هفت صبح