در مراسم نکوداشت جشن سینمای ایران چه گذشت؟

نرگس عاشوری | شهریورماه، ماه سینمای ایران است. هرسال تابستان که به ماه آخر می‌رسد جشن‌های سینمایی شروع می‌شود. جشن حافظ، جشن انجمن منتقدان، جشن خانه سینما، جشن مستقل سینمای مستند ایران و... و در نهایت ثبت روز ملی سینما در21 شهریور ماه فرصتی است برای تکریم اهالی سینما و از آن مهم‌تر اندیشیدن راجع به شرایط امروز سینمای ایران.

در همین راستا هر ساله در آستانه برگزاری جشن بزرگ سینمای ایران با مدیریت خانه سینما، آیین نکوداشت چهار چهره فعال این حوزه برگزار می‌شود. بیستمین نکوداشت جشن بزرگ سینمای ایران به تجلیل از داریوش اسدزاده، داریوش مهرجویی، ابوالحسن تهامی و سیدمهدی شجاعی اختصاص داشت که شامگاه روز جمعه دوم شهریورماه برگزار شد.

هیجان نصیریان از تجلیل مهرجویی
همچون سال گذشته تالار ایوان شمس محل برگزاری آیین است. ظرفیت محدود سالن و تجربه نارضایتی‌های دوره قبل (نوزدهم) البته برگزارکنندگان را مصمم کرد تا امسال در سالنی بزرگتر(باغ کتاب) این آیین را برگزار کنند اما با درگذشت عزت‌الله انتظامی و به تعویق افتادن مراسم، دوباره این سالن انتخاب شد.

مشکلات و محدودیت اما همچنان پابرجا است و تعداد زیادی از میهمانان ایستاده مراسم را تماشا می‌کنند. جلوی در سالن محدودیتی برای ورود وجود ندارد و همین موضوع باعث شده است صندلی‌ها توسط علاقه‌مندان به سلبریتی‌ها اشغال شود تا جایی که بعد از اطلاع از عدم حضور چهره‌های جوان سینما، برخی حاضران سالن را ترک می‌کنند. با یادی از درگذشتگان سینما، پخش کلیپ آغازگر مراسم است.

صحبتهای داریوش مهرجویی در جشن سینما

عزت‌الله انتظامی در این کلیپ از علی نصیریان می‌خواهد تا روی سن حاضر شود و با این مقدمه رئیس بیستمین جشن بزرگ سینما در جایگاه سخنران قرار می‌گیرد. «نمی‌توانم رفتن او را فراموش کنم. آن شوخ طبعی فراموش شدنی نیست هیچوقت فکر نمی‌کنم چنین استعداد، شر و شوری خاموش شده باشد.»

این عبارات پاسخ علی نصیریان به صدایی است که او را به صحنه خوانده است. این بازیگر سینما از خاطره دوستی چندین ساله‌اش با انتظامی می‌گوید و استعداد بی‌نظیر بازیگری او. نصیریان صحبت‌هایش را با تجلیل از داریوش مهرجویی پی می‌گیرد: «وقتی شنیدم قرار است از مهرجویی تجلیل شود به قدری هیجان زده شدم که باور کردنی نیست.

داریوش اسد زاده

ما با مهرجویی با سینما آشنا شدیم و متوجه شدیم که سینما چگونه است و چه تفاوتی با تئاتر دارد بنابراین او استاد اولیه من در سینماست» این بازیگر تئاتر و سینما از تلاش‌های ابراهیم گلستان و فرخ غفاری برای سینمای مدرن و پیگیری آن توسط چهره‌هایی چون مسعود کیمیایی می‌گوید و از داریوش مهرجویی به‌عنوان مؤلف سینمای جدید ایران یاد می‌کند: «در فیلم «گاو» بازنگری جدیدی در عوامل و ساختار سینما شد.»

او همچنین از داریوش اسدزاده به‌عنوان پیشکسوت و استاد نام می‌برد و در ادامه با اشاره به همکاری‌اش با تهامی در «هزاردستان» می‌گوید برای ادای دین به مهرجویی آمده است چرا که او سهم زیادی در فرهنگ ما دارد و این مسائل نباید فراموش شود.

گرفتگان عشق
پس از صحبت‌های منوچهر شاهسواری مدیرعامل خانه سینما، نوبت به اولین تجلیل می‌رسد. در کلیپی که پخش می‌شود چهره‌ها از داریوش اسدزاده به‌عنوان ستون و تاریخ سینما یاد می‌کنند. سیروس ابراهیم‌زاده، همایون ارشادی و علی دهکردی برای تجلیل از این هنرمند روی سن حاضر می‌شوند. ابراهیم‌زاده به دوستی 50 ساله‌اش با اسدزاده اشاره می‌کند و می‌گوید که در این مدت همیشه او را در حال مطالعه و تحقیق دیده است.

ارشادی می‌گوید خاطره دوران طلایی لاله‌زار قدیم برایش زنده شده چرا که اسدزاده قدیمی‌ترین بازیگر تئاتر ایران است. دهکردی هم از این بازیگر به‌عنوان میراث فرهنگی نام می‌برد و می‌گوید همچنان که مراقبیم تا آثار باستانی مخدوش نباشد حفظ حرمت این میراث نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.

داریوش اسدزاده از تماشای «دختر لر» به‌عنوان اولین خاطره سینمارفتنش نقل خاطره می‌کند و در ادامه با اشاره به همکاری‌اش با عزت‌الله انتظامی در «واریته بهاری» می‌گوید: «تمام آنهایی که وارد کار هنر می‌شوند گرفتار عشق می‌شوند و چنان آلوده می‌شوند که تا آخر عمر گرفتار آن می‌مانند.»

حضور مهتاب کرامتی و احمد مسجد جامعی در مراسم

سنگریزه‌ای در موزاییک پرجلال سینما

حالا نوبت شیندن است. با این عبارات کامران ملکی که اجرای برنامه را به عهده دارد از چنگیز جلیلوند، محمد تهامی، ناصر ممدوح و مرتضی رزاق کریمی درخواست می‌کند برای تقدیر از ابوالحسن تهامی روی سن بیایند. جلیلوند از فیلم «هملت» و وسواس‌های تهامی در قامت مدیر دوبلاژ، به‌عنوان همکاری ویژه‌اش به این دوبلور قدیمی سینما یاد می‌کند.

ببینید: تصاویر/ حواشی و متن جشن سینمای ایران محمد تهامی، پژوهشگر تاریخ، منتقد و مستندساز خاطراتی از آشنایی برادرش با سینما تعریف می‌کند: «یک روز فضای اتاقمان عوض شد و در کنار کتاب‌های حافظ و سعدی و مولانای پدر، کتابخانه‌مان پر از کتاب سینما و تئاتر شد. برادر من از دهه ۴۰ تشخصی به امر صدا در سینما بخشید «و خاطره او اشک‌های برادرش را به همراه دارد. رزاق کریمی، تهامی را پیونددهنده ادبیات شنیداری و دیداری می‌نامد.

ابوالحسن تهامی که آشنای حوزه ادبیات و ترجمه و سینماست با تعبیری شاعرانه از خود چنین می‌گوید: «در سده‌های گذشته ایران را با مینیاتور و فرش‌هایش می‌شناختند ولی در سده بیست و یکم جهان ما را با سینمای به کمال رسیده‌مان می‌شناسند؛ سینمایی که بالیده و به‌صورت یک موزاییک بزرگ و پر جلال جلوه می‌کند. افتخار می‌کنم که سنگریزه‌ای در این موزاییک بزرگ هستم.»

تجلیل تفکر در بلوای فقر کیفیت

بخش بعدی این برنامه به تقدیر از داریوش مهرجویی کارگردان مطرح سینما اختصاص دارد. او در کلیپی از فیلم‌های گاو، دایره مینا، هامون، بانو، سارا، لیلا نقل خاطره می‌کند و از آزاری که بابت توقیف فیلم‌هایش تحمل کرده می‌گوید«هر وقت خواستیم ‌کاری کنیم که کمی از سطح درک مأموران نظارت بالاتر است فیلم را توقیف کردند و آنچه سر «سنتوری» آمد خیلی دلسرد کننده بود.»

علی نصیریان و اکبر زنجانپور

«شرمنده‌ام که فیلم من بعد از «سنتوری» اکران شد ولی سنتوری توقیف شد. خجالت‌آور است برای مسئولان آن زمان که باعث شدند این فیلم توقیف شود» این عبارات بخشی از صحبت‌های صدرعاملی است که به همراه فریدون جیرانی، رضا درمیشیان، محسن امیریوسفی و همایون اسعدیان برای تجلیل از مهرجویی روی سن آمده است. به اعتقاد او اگر این فیلم اکران می‌شد چه بسا بازیگر آن (گلشیفته فراهانی) امروز در سینمای ایران بود. جیرانی می‌گوید با همه احترامی که برای کیمیایی قائل است اما معتقد است که این مهرجویی بوده که تفکر را وارد سینما کرد: «تفکر با فیلم «گاو» به میان مردم و طبقه متوسط رفت.»

بخوانید: جزئیات برگزاری جشن خانه سینما محسن امیریوسفی در متنی که می‌خواند از چرایی سکوت جامعه سینمایی درباره توقیف «سنتوری» و خانه‌نشینی ناصر تقوایی و مهاجرت بهرام بیضایی سخن می‌گوید و همایون اسعدیان با تکرار شعری از «دایره مینا» خطاب به مهرجویی می‌گوید که بارها خواستم یکی از صحنه‌های این فیلم را تکرار کنم اما نتوانستم چون شاید «آن» شما را نداشتم.

مهرجویی با تشویق طولانی و ممتد حاضران روی سن حاضر می‌شود. در سخنی کوتاه ابتدا از علی نصیریان تشکر می‌کند و در ادامه از بلوای فقر فرهنگی در سینما می‌گوید: «بازگشت به سینمای گذشته و بازنگری آن کاری شریف است بویژه در این بلوای فقر کیفیتی که در آن به سر می‌بریم.»

جامعه آمال‌باخته را نمی‌شود بلند کرد
آخرین تقدیر این مراسم به سیدمهدی شجاعی اختصاص دارد و قرار است جایزه سیف‌الله داد به پاس یک عمر خدمت به فرهنگ و هنر ایران به او اهدا شود. مجید مجیدی، کمال تبریزی، علیرضا رضاداد و احمد مسجدجامعی برای گرامیداشت او روی سن حاضر می‌شوند.

ابوالحسن تهامی

مسجدجامعی با اشاره به توقیف «سنتوری» از آثار توقیفی شجاعی یاد می‌کند و ابراز امیدواری می‌کند فضای باز ایجاد شود تا آثار او منتشر شود. مجیدی از نقش شجاعی در تکوین فیلمسازی‌اش می‌گوید و یادآور می‌شود: «هیچ کجا حاضر نبود در ساخت «بچه‌های آسمان» مشارکت کند. یکی از دلایل جدایی من از حوزه هنری هم همین بود اما درایت سیدمهدی باعث شد این فیلم تولید شود.»

تبریزی می‌گوید که قرار بود در این مراسم از شجاعی بگوید اما ترجیح می‌دهد نوشته‌ای را از روی متن قرائت کند؛ یادداشتی از سید محمد خاتمی را. شجاعی که برای دریافت تندیس روی سن آمده می‌گوید صحبت‌هایش اگر چه تلخ است اما پایانی امیدوارکننده دارد. او از تفاوت جامعه مال باخته و آمال باخته چنین می‌گوید: «کسی که مال باخته و ورشکسته است را می‌شود از زمین بلند کرد. در قدیم برای او گلریزان می‌گرفتند و از زمین بلندش می‌کردند. جامعه مال باخته را هم می‌شود از زمین بلند کرد اما جامعه آمال‌باخته را بسختی می‌شود از زمین بلند کرد. جامعه ما احساس می‌کند آرمان‌هایش را باخته است.»

علی نصیریان از چهره های برجسته مراسم نکوداشت

او در ادامه می‌گوید: «نسخه‌ای که همیشه تجویز می‌شود این است که «بسازید» اما این بسازید معناهای مختلفی دارد؛ بسوزید و بسازید، دق کنید و جهان باقی را بسازید. (سیل مهاجرتی که می‌بینیم) بله در اینها ساختن است اما در همه اینها هر کس گلیم خود را از آب بیرون می‌کشد و این وسط مردم و ایرانی هست که آن‌ را باید ساخت»

این نویسنده پیشکسوت در نهایت با این عبارات اهالی هنر را برای یک مشارکت فرا می‌خواند: «همه این موارد از جهل و بی‌فرهنگی است و وظیفه اهل فرهنگ، اعتلای فرهنگ جامعه است. اگر عوامفریبی وجود دارد به این دلیل است که عوام در جامعه حضور دارند. نخبگان را فرابخوانیم تا دانش مردم را بالا ببرند چون تنها از این طریق است که می‌شود جامعه را ساخت.»

منبع: روزنامه ایران