بازیگرانی که در نقش ورزشکار ظاهر شده‌اند

پولاد امین | آن‌هایی که فیلم عرق سرد ساخته سهیل بیرقی را دیده‌اند، مهمترین ایرادی که از این فیلم می‌گیرند، به بازیگری این فیلم برمی‌گردد، به حضور باران کوثری در نقش یکی از ملی‌پوشان فوتسال، که با هیچ متر و معیاری مناسب این نقش نیست.

باران نه از نظر فیزیکی و نه آشنایی با تکنیک‌های فردی فوتبالی گزینه‌ای مناسب برای ایفای نقش یک فوتبالیست حرفه‌ای جلوه نمی‌کند.

در نقش فوتسالیستی که جلوگیری همسرش از یک سفر ورزشی خارجی یکی از جنجالی‌ترین حواشی رسانه‌ای سال‌های اخیر را رقم زد؛ که در لباس ورزشی کیلو‌های اضافی‌اش توی ذوق می‌زند و در سکانس‌های بازی فوتبال، نابلدی‌اش در این رشته.

رابطه ورزش و سینما از دیرباز رابطه‌ای تنگاتنگ بوده، چه از حیث توجه عمومی مخاطبان به سلبریتی‌های این دو عرصه، چه در زمینه کوچ نامداران این دو عرصه به سرزمین‌های همدیگر و البته چه در زمینه وابستگی موضوعی سینما به ورزش- تا حدی که شماری از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما فیلم‌های ورزشی یا درباره ورزشکاران هستند. این رابطه، اما در سینمای ایران به شکل مناسبی برقرار نشده است.

در این مرزوبوم رابطه ورزش و سینما اتوبان یک‌طرفه‌ای است که در آن فقط و فقط راه برای کوچ سلبریتی‌های دنیای ورزش به سرزمین سینما باز است و دیگر راه‌ها مسدود.

در هالیوود فیلم‌های ورزشی سهم قابل ملاحظه‌ای از تولیدات سالانه را دارند، فیلم‌های درجه‌یک و تاریخ‌سازی، چون گاو خشمگین، علی، مرد سیندرلایی، بیلیاردباز، راکی و بی‌شمار فیلم معتبر دیگر، سینمای ما، اما از این نظر فقیرتر از حد تصور است. ما در تاریخ حدود یک قرنی سینما در این سرزمین هنوز به تعداد انگشتان دو دست فیلم ورزشی قابل تأمل- و قابل تحمل! - نداریم. نمونه‌ها و استثناهایی، چون جهان‌پهلوان تختی، شیر‌های جوان، فوتبالیست‌ها، مثلث آبی و سرعت تنها دارایی این سینما در این حیطه است.

فقر مطلق، چه در زمینه داستان و چه پرورش عوامل فنی و هنری متخصص در این نوع روایت و بنابراین بیراه نیست اگر بازیگرمان در نقش یک قهرمان حرفه‌ای با کیلو‌ها اضافه‌وزن و بی‌کمترین مهارتی در تکنیک‌های پایه‌ای ورزشی که نقش قهرمانش را دارد، جلوی دوربین ظاهر شود.

شاید موفق‌ترین بازیگر سینمای ایران که نقش یک ورزشکار را بازی کرده، سعید راد باشد. در فیلم تنگنا در نقش یک بیلیاردباز ته‌خط رسیده، که خاطرات شیرین یک نسل را از بازی محبوب بیلیارد شکل بخشیده. بازیگری که بعد‌ها گفت: زمان بازی در فیلم بیلیارد را بلد نبوده و فقط با تماشای پل نیومن در فیلم بیلیاردباز افه‌های تصویری این بازی را آموخته.

در سال‌های اخیر حداقل در سینما جز باران کوثری که در عرق سرد نقش یک فوتسالیست را ایفا کرده، بازیگری را به یاد نداریم که در نقش محوری یک فیلم، نقش یک قهرمان ورزشی را بازی کرده باشد.

مروری گذرا البته نشان از این دارد که مثلا شیلا خداداد در سریال گلشیفته نقش یک ورزشکار رزمی را ایفا کرده، یا لیلا اوتادی که در فیلم چپ‌دست در نقش یک قهرمان کارتینگ حضور یافته، یا حامد بهداد در فیلم انتهای خیابان هشتم در نقش یک مبارز رقابت‌های زیرزمینی رزمی ایفای نقش کرده، اما اینکه بازیگری بیاید و برای نزدیک‌شدن به کاراکتر یک قهرمان ورزشی در یک درام ورزشی تمرینات حرفه‌ای و نفسگیر آن رشته را به انجام رساند، به یاد نداریم، حالا بگذریم از فیلم‌هایی درباره یک قهرمان مشخص، مثلا فیلم علی ساخته مایکل‌مان که به زندگی محمدعلی کلی پرداخته و ویل اسمیت یکی از بهترین کار‌های کارنامه‌اش را در آن ایفا کرد.

می‌گویند بهرام رادان در فیلم سونامی برای ایفای نقش یک قهرمان تکواندو تمرینات سفت‌وسخت رزمی را از سر گذرانده.

در فیلم بدطالع و نافرجام لاله هم نیکی کریمی در نقش لاله صدیق راننده نامدار ایران ظاهرا برای سکانس‌های رانندگی مربی گرفته بود تا خودش آن صحنه‌ها را بازی کند. سال‌ها پیش در فیلمی دیگر درباره رانندگی، یعنی فیلم سرعت محمدحسین لطیفی نیز عبدالرضا اکبری چنین تمریناتی را انجام داده بود. درباره حضور قریب‌الوقوع امیر جدیدی در فیلم جهان‌پهلوان تختی هم حرف‌وسخن بسیار است.

اتوبان ورزش به سینما
به‌رغم محرومیت سینما از درام‌های ورزشی، اما ورزشکاران زیادی در ایران از دنیای ورزش به سینما کوچ کرده‌اند و موفق هم بوده‌اند. نامدارترین بازیگر در این بین محمدعلی فردین است که زمانی کشتی‌گیر بود. ناصرخان ملک‌مطیعی نیز گفته می‌شود که فوتبالیست و والیبالیستی حرفه‌ای بوده. درباره رضا بیک‌ایمانوردی و فعالیتش در کشتی کچ هم زیاد شنیده‌ایم و البته فعالیت سعید راد در بولینگ...

در سینمای قبل از انقلاب حبیب‌الله بلور را هم داریم که از کشتی به سینما آمد. ایلوش خوشابه از دنیای پرورش‌اندام به سینما آمد و مهراب شاهرخی نیز از فوتبال. بعد از انقلاب، اما شاید پژمان جمشیدی سرشناس‌ترین ورزشکاری باشد که به بازیگری پرداخته، البته علیرضا لرستانی کشتی‌گیر را هم داریم و هادی ساعی، مجید سبزی، علی انصاریان و حسین یاری.

در این بین ورزشکاران و به‌خصوص فوتبالیست‌های پرشماری نیز بیشتر در نقش خودشان یکی دوبار در سریال‌های تلویزیونی حضور یافته‌اند.