خیز فیلم "جنگ سرد" برای اسکار ۲۰۱۹

اهالی سوارکاری اصطلاحی دارند با عنوان «اسب سیاه»؛ درحالی که نگاه همگان متوجه یک فرد یا یک تیم است که بیشترین شانس را برای قهرمانی و سکوی اول دارد، تیم یا فرد دیگری هم در میان شرکت‌کنندگان هست که گرچه امید اول به حساب نمی‌آید، اما چه بسا معادلات مسابقه را به هم بریزد و در نهایت شگفتی خودش را به سکوی نخست برساند!

به چنین فرد و تیمی، اسب سیاه Dark Horse گفته می‌شود. مصداق بارز اسب سیاه در نود و یکمین دوره رقابت‌های جوایز سینمایی اسکار که کاندیداهایش دهه سوم دی‌ماه و فاتحان آن دوشنبه ۶ اسفند در شهر لس‌آنجلس امریکا معرفی می‌شوند، فیلمی عالی و سرشار از معانی آشکار و پنهان از سینمای لهستان به‌نام «جنگ سرد» است.

این فیلم که پاول پاولیکوفسکی آن را ساخته و سناریویش دستپخت همین هنرمند و یانوش کلوواکی است، یک کار درام تاریخی است که بینندگان را به اوایل شکل‌گیری دوران جنگ سرد بین اتحاد جماهیر شوروی و امریکا و بواقع اوایل دهه ۱۹۵۰ منتقل می‌کند، اما محل شکل‌گیری اتفاقات لهستان یکی از اقمار آن موقع شوروی و از پا‌های ثابت بلوک شرق است.

بازی‌های پر فریب
آنجا با یک مدیر هنری و استاد رشته موسیقی کلاسیک با بازی توماژ کوت مواجه می‌شویم که طی فعالیت‌های هنری‌اش با یک خواننده زن (با بازی جووانا کولیگ) آشنا می‌شود و پاولیکوفسکی در پس‌زمینه این آشنایی که بهانه‌ای برای واکاوی تاریخی او در یک عصر مرده و سرشار از فریب و بازی‌های سیاسی است، به ظرایف و اتفاقات متعددی اشاره می‌کند که دایره شمول آن بسیار بیشتر از دو انسان علاقه‌مند، اما درمانده است.

پاولیکوفسکی ۶۱ ساله و متولد شهر ورشو، پایتخت لهستان است و از ۱۴ سالگی همراه با مادرش به بریتانیا مهاجرت کرد و همان جا ساکن شده است، موضوع جدیدترین فیلمش را تا حدی از روی زندگی واقعی پدر و مادرش که اولی پزشک بود و دومی یک بالرین، برداشت کرده و در یک اثر هنری ۸۵ دقیقه‌ای حتی یک لحظه را هم به هدر نداده و نه تنها در روایت‌گویی کلامی موفق بوده بلکه در ارائه مصادیق تصویری مورد نظرش هم قوی عمل کرده است.

همین مسأله سبب شده «جنگ سرد» از غربال اولیه اسکار برترین فیلم «خارجی» (غیرانگلیسی زبان) سال عبور کرده و به فهرست ۹ فیلمی راه یابد که پس از مشاهده و بررسی ۸۷ کار ارائه شده به آکادمی علوم سینمایی و هنر‌های تصویری (نهاد اهداکننده اسکار) برتر از سایرین شناخته شدند و بختش برای راهیابی به فهرست نامزد‌های نهایی هم که پنج فیلم را دربر می‌گیرند، اندک نیست.

این همان شاخه از اسکار است که نماینده ایران یعنی فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» ساخته وحید جلیلوند در جلب آرای کارشناسان ناموفق عمل کرد و حذف شد و گمان می‌رود که «روما» به کارگردانی آلفونسو کوارون مکزیکی بخت‌دار اول پیروزی‌اش باشد، ولی «اسب سیاه» پاولیکوفسکی با تمام قوا برای زمین زدن اسب راهوار و نوستالژیک کوارون کمین کرده است.

کلکسیون خیره‌کننده
حتی اگر اسکار برترین فیلم خارجی سال را به «Cold War» ندهند، کلکسیون خیره‌کننده جوایز صید شده توسط این فیلم در فاصله کمتر از ۱۰ روز تا شروع سال جدید میلادی چنان غنی است که برای پر افتخار تلقی شدن هر فیلمی کفایت می‌کند.

این فیلم ابتدا در جشنواره کن امسال در اوایل خردادماه جایزه برترین کارگردانی را نصیب پاولیکوفسکی کرد و سپس در اواخر پاییز از دید انجمن پرنفوذ منتقدان نیویورک و همچنین بورد ملی ارزش‌گذاری فیلم امریکا برترین فیلم غیرانگلیسی زبان سال شناخته شد و آن‌گاه در بزرگ‌ترین و طوفانی‌ترین دستاورد خود ۵ جایزه را در مراسم اهدای بهترین‌های سال (۲۰۱۸) سینمای اروپا که آن را اسکار اروپایی تلقی می‌کنند، به خود اختصاص داد که شامل جوایز اصلی بهترین فیلم، برترین کارگردانی و بهترین سناریو برای پاولیکوفسکی، بهترین بازیگر زن برای جووانا کولیگ و بهترین تدوین برای یاروسلاو کامینسکی می‌شد.

این فیلم به احتمال قوی کاندیدای «بافتا» (اسکار بریتانیا) و «سزار» (اسکار فرانسه) نیز خواهد شد و از آنجا که خالق آن پاولیکوفسکی است، هیچ کس از ارج‌گذاری‌های وسیع فوق بر آن متحیر نشده است.

از مستند‌ها تا «ایدا»
این هنرمند که دانش‌آموخته دانشگاه معتبر آکسفورد انگلیس است و ابتدا با سری فیلم‌های هوشمندانه مستند خود در دهه ۱۹۹۰ معروف شد و با فیلم‌های بلند داستانی «آخرین پایگاه» و «تابستان عشق من» جایزه «بافتا»‌ی بهترین فیلم خارجی سال و بسیاری از جوایز دیگر را به دست آورد.

در سال ۲۰۱۵ با «ایدا» به نقطه اوج تازه‌ای رسید و این فیلم که پیرامون جنگ جهانی دوم در لهستان و در منظری وسیع‌تر کل اروپای شرقی و تبعات آن است، اسکار برترین فیلم خارجی را کسب کرد تا اگر پاولیکوفسکی امسال با «جنگ سرد» نیز به این افتخار رسید، مانند اصغر فرهادی از ایران، دو اسکاره شود. میزان تحسین Cold War توسط منتقدان اروپایی به حدی رسیده که نشریه Premier آن را یک روایت‌گویی کلاسیک به سبک و مدل کنجی میزوگوچی، سینماگر سرشناس و فقید ژاپنی که برداشت‌های بلند و میزانسن‌های او متفاوت و عالی بود، خوانده و نوشته این یک داستان درخشان، اما تلخ عاطفی، جای داده شده در یک دنیای بی‌رحم سیاسی است.

منبع: ایران