سینمای ایران خالی از حساسیت و وسواس هنری

سینمای ایران خالی از حساسیت و وسواس هنری

وقتی رسانه رسمی ‏کشور و سایر نهاد‌ها و رسانه‌ها از یک سیستم تمامیت‌خواه پیروی می‌کند و شما می‌بینید، حتی منتقد سینمایی هم سر جای خودش ‏نیست، هنرمند هم احساس امنیت نمی‌کند.

کد خبر : ۷۴۱۰۷
بازدید : ۲۵۱۵
سینمای ایران خالی از حساسیت و وسواس هنری
یک زمانی که چندان هم از آن روز‌ها دور نشده‌ایم، سینمای ایران بازیگرانی داشت که هر کدام به ‏نوعی تشخصی ویژه داشتند. بازیگرانی که چنان برای خود و کارنامه‌شان ارزش و اهمیت قایل بودند که تن به ‏حضور در هر فیلمی نمی‌دادند.
کافی است نام‌هایی، چون عزت‌الله انتظامی، جمشید مشایخی، علی نصیریان، ‏محمدعلی کشاورز، پرویز فنی‌زاده، خسرو شکیبایی، پرویز پرستویی، داریوش ارجمند، فریماه فرجامی، فاطمه ‏معتمدآریا، فریبرز عرب‌نیا، لیلا حاتمی، حمید فرخ‌نژاد، هدیه تهرانی و بسیاری دیگر از این قبیل را مرور ‏کنید تا بفهمید دارم از چه حرف می‌زنم.
هنرمندانی که سعی داشتند با انگاره‌هایی سختگیرانه و راهبانه ‏دست به انتخاب نقش بزنند. البته نه این‌که فیلم ضعیف در کارنامه نداشته باشند، که این امر برای هر ‏بازیگری غیرممکن است.
اما مهم این است که آن نسل آگاهانه و عامدانه به دنبال حضور در فیلم‌های بد نبود. ‏نقل قولی که از زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی در یاد‌ها مانده این طرز فکر را به بهترین شکلی نشان می‌دهد که ‏گفته بود «مرا فیلم‌هایی که بازی کرده‌ام انتظامی نکرده‌اند، بلکه با کار‌هایی که بازی نکرده‌ام، انتظامی ‏شده‌ام.» او البته تنها بازیگر- هنرمندی نبود که چنین حساسیتی به کارش داشت.
این ارزش‌ها، اما انگار در ‏نسل‌های بعدی بازیگران کمرنگ و کمرنگ‌تر شده، تا امروز که از شواهد پیداست کاملا رنگ باخته است. ‏اتفاقی که نه‌تن‌ها به ضرر اعتبار و احترام این هنرمندان تمام شده و توازن را از کارنامه‌شان گرفته، بلکه نوعی ‏معیار و مقیاس مناسب را نیز از تماشاگران سینما سلب کرده است. درواقع امروز دیگر تماشاگران با شنیدن ‏نام بازیگران یک فیلم نمی‌توانند به تقریب حدس بزنند که با چه نوع فیلمی سروکار خواهند داشت‎.

شرایط زیستی جامعه بر هنرمندان هم تاثیرگذار است
رضا درستکار منتقد سینما
ما نمی‌توانیم شرایط زیستی جامعه خودمان را در ایجاد چنین وضعیتی نادیده بگیریم. وقتی می‌خواهیم ‏نوع انتخاب‌های هنرمند را بررسی کنیم، حتما باید تغییرات جامعه را در نظر بگیریم. واقعیت این است که از دو‌سال پیش معدل ‏نیاز‌های انسان ایرانی تغییرات زیادی کرده است، بنابراین در این شرایط ارزش‌های هنری هم از میان می‌رود و دیگر تماشاگر ‏برای فیلم‌های جدی به سینما نمی‌رود.
فشار اقتصادی باعث می‌شود که یک کارمند عادی بعد از اتمام کار خود روی اسنپ کار کند ‏و چنین شرایطی در میان اقشار هنری هم به این شکل تاثیر می‌گذارد و انتخاب‌های آن‌ها را نشانه می‌رود. وقتی رسانه رسمی ‏کشور و سایر نهاد‌ها و رسانه‌ها از یک سیستم تمامیت‌خواه پیروی می‌کند و شما می‌بینید، حتی منتقد سینمایی هم سر جای خودش ‏نیست، هنرمند هم احساس امنیت نمی‌کند.
نکته این است که فشار‌ها و مشکلات بر همه اقشار تاثیرگذار است و امنیت روانی ‏جامعه را مخدوش کرده است، اما تاثیر آن بر بازیگران بیشتر از همه دیده می‌شود. البته این حرف‌ها به معنای نفی نقد هنرمندان ‏نیست، اما اصل حرف این است که در این نقدها، شرایط زیستی جامعه هم در نظر گرفته شود. در هیچ زمانی مثل این سال‌های ‏اخیر، هجمه و مسخره بازی در سینمای ایران حاکم نبوده، چون فشار‌ها بیشتر شده است.
منکر مسئولیت اجتماعی هنرمندان ‏نیستم، اما هنرمند هم خانواده و زندگی دارد و در هر شرایطی او هم باید پاسخگوی هزینه‌های زندگی خود باشد، بنابراین نمی‌توانیم ‏فقط یقه هنرمند را بگیریم که چرا مثلا در چنین فیلم سخیفی بازی کرده است؟ ‏

آسیب‌شناسی مرز‌های مخدوش سینما از نگاه یک تهیه‌کننده
بازیگران معتبر یا مدعی ‏
حسین فرح‌بخش یکی از قدیمی‌ترین تهیه‌کننده‌های حال حاضر سینمای ایران است. تهیه‌کننده‌ای که از ابتدای حضورش در سینما ‏نوع خاصی از سینما را دنبال کرده است، سینمایی بدون اتکا به کمک‌ها و حمایت‌های دولتی- که از نظر اقتصادی از طریق گیشه و ‏استقبال مردم گلیم خود را از آب بیرون بکشد. همین هم باعث شده که کارنامه او پر باشد از فیلم‎‌های مردم‌پسند- که همواره اتهام ‏عامه‌پسندی هم مترادف با آن بوده است.
فرح‌بخش در زمینه گزارش «شهروند» می‌گوید: «ببینید من اصلا نمی‌دانم فیلم مبتذل در سینمای ‏امروز ما یعنی چه؟ فیلم مبتذل در سینمای قبل از انقلاب ساخته می‌شد و بعد از انقلاب از نظر قانونی جلوی تولید این جور فیلم‌ها ‏گرفته شد.
اما اگر منظورتان این است که چرا یکسری از بازیگران که قبلا در فیلم‌های جدی بازی می‌کردند، می‌آیند و در ‏فیلم‌های کمدی حاضر می‌شوند، باید بگویم که این امر دلایل زیادی می‌تواند داشته باشد، از وسوسه مالی گرفته تا آزمایش خود و ‏توانایی‌هایش توسط آن بازیگر. اما باید تأکید کنم وقتی تماشاگران از بازی یک بازیگر نقش‌های جدی در یک فیلم کمدی استقبال ‏می‌کنند، یعنی انتخاب او درست بوده و هیچ کار غلطی صورت نگرفته است. ‏».

اما درباره حضور بازیگران معتبر در فیلم‌های بی‌ارزش معتقد است: «در این میان البته باید بین بازیگران معتبر با بازیگرانی ‏که ادا و اصول درمی‌آورند و خودشان را روشنفکر و معتبر جا می‌زنند، فرق گذاشت. تکلیف بازیگر معتبر روشن است و این ‏اعتبار را در هر فیلمی که باشد به کار می‌گیرد.
اما ادا و اصول بازیگرانی که فقط خودشان برای خود اعتباری فراتر از بقیه قایل ‏هستند، چیزی است که فقط در گفتگو‌های مطبوعاتی و در صفحات روزنامه‌ها و مجله‌ها جواب می‌دهد، اما وقتی پول خوبی ‏به آن‌ها پیشنهاد شود، بعضی‌ها همه چیز را فراموش می‌کنند. اصلا شاید هم آن ادا و اصول را برای رسیدن به این منظور دنبال ‏کرده بودند.» ‏

فرح‌بخش پول‌های مشکوک خارج از سینما را یکی از دلایل از بین رفتن مرز‌ها در سینمای ایران می‌داند و می‌گوید: «ورود ‏پول‌های مشکوک و پرداخت دستمزد‌های خارج از عرف و منطق همه چیز را از آن روال منطقی و درست خودش دور می‌کند.
‏وقتی به یکی از این بازیگران ادا و اصولی چنین پیشنهادی می‌شود، او نه فقط تمام ادعاهایش را فراموش کرده و فقط و فقط به ‏گرفتن آن پول فکر می‌کند، بلکه این باعث می‌شود در آینده هم لطمه ببیند، چرا که انگیزه و کارنامه و فرهنگ را هم فراموش ‏می‌کند. این‌ها همان بازیگرانی هستند که در روزنامه‌ها و فیلم‌ها و رسانه‌های دولتی یک جور شعار می‌دهند و در عمل آن کار دیگر ‏می‌کنند.»
۰
نظرات بینندگان
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    سایر رسانه ها
    تازه‌‌ترین عناوین
    پربازدید