خطرات توسعه آمریکایی برای کلانشهرها
برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی برای فعالیتهای کشاورزی و روش غرقابی برای آبیاری محصولات کشاورزی در استان تهران نیز بر منابع آب زیرزمینی استان تهران فشار بیشتری وارد میکند.
کد خبر :
۷۴۲۵۸
بازدید :
۸۸۳۵
مهدی زارع | رشد مصرف آب از سال ۱۳۸۰ در تهران و در سایر استانهای کشور ازجمله خراسان، سیستانوبلوچستان، کرمان و سایر استانها به اوج خود رسید. رشد جمعیت، نیاز به غذای بیشتر، ضرورت ارتقای سطح بهداشت و رفاه اجتماعی و توسعه صنعتی و حفاظت اکوسیستمها، تقاضای آب را بیشتر میکند.
استان تهران یکمیلیاردو ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب در سال نیاز دارد که یک میلیارد مترمکعب آن در شهر تهران مصرف میشود. ۳۳ درصد از این میزان آب از سد کرج، ۲۲ تا ۲۸ درصد از آبهای زیرزمینی، ۳۰ درصد از سد لتیان و مابقی از سد لار تأمین میشود. از منابع آبی استان تهران، پنج سد موجود برای تأمین آب این استان است که سه سد عملا خارج از محدوده این استان هستند.
فشار مضاعف به منابع آبی استان تهران در روندی ۱۰ساله، آن را با مشکل مواجه کرده است. رشد جمعیت در اطراف این استان نیز بسیار بالاست؛ بنابراین در سال ۱۳۹۸ و در سالهای پیشرو، فشار مضاعفی بر حوضه آبریز استان تهران وارد خواهد شد. برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی برای فعالیتهای کشاورزی و روش غرقابی برای آبیاری محصولات کشاورزی در استان تهران نیز بر منابع آب زیرزمینی استان تهران فشار بیشتری وارد میکند.
حاصل این وضع، فرونشست زمین در دشتهای استان تهران، بهویژه در دشتهای ورامین، دماوند و شهریار است. استان تهران با حدود ۱۳ هزار کیلومتر وسعت و جمعیت ثابت حدود ۱۳ میلیونو ۳۰۰ هزار نفر در سرشماری ۱۳۹۵، ۱۶ شهرستان دارد و تخمین زده میشود جمعیت ثابت این استان در سال ۱۳۹۸، ۱۴ میلیون نفر باشد.
برآورد میشود حدود پنج میلیون نفر در این استان در روز عمدتا برای کار جابهجا میشوند و دستکم حدود دو میلیون نفر در روز با ورود جمعیت از استانهای دیگر به جمعیت استان افزوده میشود. فاضلاب و پساب این میزان جمعیت، درحالحاضر و بهویژه برای نواحی جنوبی تهران، به مشکلی زیستمحیطی تبدیل شده است. آبفای استان تهران برآورد کرده است شاهد رشد ۴.۵درصدی مصرف آب شرب در استان هستیم.
به نظر میرسد افزایش بارشهای ابتدای سال، تصوری از ازدیاد منابع آب در استان تهران ایجاد کرده و این در حالی است که استان تهران یکی از استانهای خشک کشور بوده و در دهه گذشته محیط این استان صدمات گوناگونی از خشکسالی دیده است. تیر ۹۸ معاون آبفای وزارت نیرو در آغاز به کار پروژه جمعآوری آبهای سطحی مناطق ۲۱ و ۲۲ تهران اعلام کرد: از پروژه جمعآوری آبهای سطحی، انتظار میرود به بازچرخانی آب در استان تهران کمک کند. این برنامه علاوه بر جمعآوری آبهای سطحی مناطق ۲۱ و ۲۲ و تقسیم سیلاب، میتواند به بازچرخانی آب کمک کند.
تهران پرمصرفترین استان کشور در حوزه آب است و سالانه هزارو ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب آشامیدنی و ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب در بخش فضای سبز مصرف میکند. در همان زمان مقام یادشده اعلام کرد منطقه ۲۲ تهران از نظر آب در مضیقه است.
تهران پرمصرفترین استان کشور در حوزه آب است و سالانه هزارو ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب آشامیدنی و ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب در بخش فضای سبز مصرف میکند. در همان زمان مقام یادشده اعلام کرد منطقه ۲۲ تهران از نظر آب در مضیقه است.
اکنون شبکه فاضلاب تهران نزدیک به ۷۰ درصد بهطور میانگین و منطقه ۲۲ نزدیک به ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد. تصفیهخانهای در منطقه ۲۲ در دست ساخت داریم که انتظار میرود تا پایان سال ۹۸ راهاندازی شود. این منطقههای غربی تهران (۲۱ و ۲۲) نواحیای هستند که قبل از تأمین حداقل نیازهای شهرسازی، توسعه یافتهاند. در منطقه ۲۲ تعاونیهای زیادی اقدام به ساخت برجهایی با تعداد طبقات متفاوت کردهاند که خود باعث تغییر این پهنه از شهر شده است.
برجهای بلند این منطقه اکثرا در نواحی شمالی منطقه و در حریم گسل شمال تهران و گسل پردیسان جایابی و احداث شدهاند. این نواحی، منطقهای بود که تا حدود ۳۰ سال قبل بخش مهمی از آن را زمینهای خالی و مناطق بدون سکنه تشکیل داده بود. البته اشتباه دیگری که در سالهای قبل از انقلاب شده بود، توسعه منطقه صنعتی در محور جادهمخصوص کرج در دهههای ۴۰ و ۵۰ شمسی بود؛ این ناحیه که عمدتا در محدوده منطقه ۲۱ شهرداری تهران، با ساخت آپارتمان و انبوهسازی در ناحیه تهرانسر درست شده تا دیواره غربی فرودگاه مهرآباد تهران!
به استقرار جمعیت انبوه ثابت و ساکن در منطقه، حدود ۲۰۰ هزار نفر در سال ۱۳۹۸ انجامیده است. منطقه ۲۲ البته با عنوان قطب گردشگری و منطقه سازگار با محیط زیست در تهران از حدود ۲۰ سال قبل توسعهای شتابان داشته، ولی امروزه مشاهده میشود که با وجود ساخت برجها و ایجاد دریاچه مصنوعی چیتگر و ساخت مرکزخریدهایی به سبک غربی (مانند بازار بزرگ ایران)، هم به مشکل محیطزیستی شهر تهران تبدیل شده و هنوز سامانه فاضلاب بسامانی ندارد، هم اینکه به آلودهترشدن هوای تهران کمک میکند و هم ریسک زلزله را با تجمع جمعیت در برجها افزایش داده است.
این نوع توسعه به سبک آمریکا و کانادا در غرب تهران، در جایی که هم خطر زلزله بالاست و هم منابع آب محدود، در آینده به زائده کلانشهر تهران منجر میشود. به نظر نگارنده، این نحوه توسعه در تهران، نماد توسعه و تبدیل مرکز استانهای کشور به شهرهای پرجمعیت است و از اساس باید در آن بر اساس منابع واقعا موجود و پیشبینی برای وضع حداقل ۳۰ سال آینده کشور، تجدیدنظر و برنامهریزی مجدد کرد.
۰