فیلم "چشم و گوش بسته"، کمدی شوخ و جفنگ پلیسی
مؤتمن معمولا ترجیح میدهد آثارش را با مردم در سینما تماشا نکند، اما «چشم و گوش بسته» را با مردم تماشا کرده است. این فیلم برایش تنها حکم یک فیلم کمدی را ندارد که صرفا برای فروش ساخته شده باشد. میگوید این فیلم هم برایش یک تجربه است.
کد خبر :
۷۴۶۹۵
بازدید :
۴۰۰۹
در چند هفته گذشته باز هم گیشه سینمای ایران به دست کمدیها افتاد تا پاییز امسال با صدرنشینی دو کمدی به پایان برسد. «مطرب» مصطفی کیایی به فروش ۱۷ میلیارد تومانی رسیده است و بعد از آن در رتبه بعدی، «چشم و گوش بسته» فرزاد مؤتمن با فروش پنج میلیارد تومانی، بیشترین سهم را در هفتههای گذشته از گیشه سینمای ایران به خود اختصاص دادند.
اما قطعا فروش فیلمهای دیگر که عموما به فیلمهای اجتماعی در سینمای ایران لقب گرفتهاند، شرایط خوبی را در اکران تجربه نمیکنند و با نزدیکشدن به هفتههای آخر اکران و ورود به سه ماهه آخر سال که اساسا روزهای پررونقی برای سینما محسوب نمیشود، نمیتوان انتظار روزهای بهتری را برای آنها متصور بود.
اما در جدول اکرانهای حال حاضر سینما، نام فرزاد مؤتمن با ساخت «چشم و گوش بسته» برای بسیاری از مخاطبان خاص سینما غافلگیرکننده است. هرچند این کارگردان پیش از این با «پوپک و مشماشاءالله» ساخت کمدی را تجربه کرد، اما همچنان ازجمله کارگردانهایی است که حضورش در جریان غالب سینمای ایران و ساخت فیلمی کمدی، برای بسیاری قابل قبول نیست!
هرچند مؤتمن معتقد است که سیر فیلمسازی او و گریززدنش به گونههای مختلف سینمایی، برای بسیاری قابل فهم و پذیرفته شده، اما به نظر میرسد همچنان مخاطبان خاص سینما انتظار دیگری از کارگردان «شبهای روشن» و «صداها» دارند.
«چشم و گوش بسته» دو فرد را تصویر میکند؛ کسی که نمیشنود و فرد دیگری که نمیبیند و همراهی این دو در ماجرایی پلیسی و معمایی در قالب کمدی، موقعیتهای خندهداری را برای مخاطبانش ایجاد میکند. طبق گفته فرزاد مؤتمن ایده این فیلم سینمایی از یکی از فیلمهای آرتور میلر گرفته شده است؛ فیلمنامهای که خودش در نگارش آن دخل و تصرفی نداشته و زمانی که برای کارگردانی آن آماده میشود، حس میکند «میتواند از آن کمدی شوخ و جفنگ پلیسی» بسازد.
مؤتمن درباره نگاهی که به ساخت این فیلم سینمایی دارد، گفت: «از ابتدا فکر میکردم میتوان موقعیتی را ایجاد کرد که کمتر به دیالوگ متکی باشد و درعوض موقعیتهای کمیک و اکشنهای آن برای مخاطب جذاب باشد. این جنس کمدی از نظر من کمدی کارتونی است. منطق ندارد و تنها باید مثل یک کارتون تماشایش کنی.
این جنس از کمدی در سینمای ما کمتر کار شده است. شاید در فیلم «مومیایی» محمدرضا هنرمند رگههایی از آن دیده میشود و احساس کردم این جنس از کار با استقبال مخاطب روبهرو خواهد شد».
مؤتمن معمولا ترجیح میدهد آثارش را با مردم در سینما تماشا نکند، اما «چشم و گوش بسته» را با مردم تماشا کرده است. این فیلم برایش تنها حکم یک فیلم کمدی را ندارد که صرفا برای فروش ساخته شده باشد. میگوید این فیلم هم برایش یک تجربه است.
او در بخشی از صحبتهایش درباره مخاطبان این فیلم گفت: «وقتی با مردم فیلم را تماشا میکردم، متوجه شدم به بخشهای درستی از فیلم واکنش نشان میدهند و میخندند و ارتباط درستی با فیلم برقرار شده بود».
هرچند در میان صحبتهای مؤتمن میتوان «چشم و گوش بسته» را صرفا به شکل یک تجربه دید. اما پرسش ما دلبستگی او به گونهای دیگر از سینما از سمت او است که غالبا ساخت فیلمهایی شبیه «چشم و گوش بسته» را عجیبتر میکند.
او درباره علاقهمندیاش در سینما در سالها فعالیتش گفت: «عشق و علاقه واقعی من سینمای تجربی است. فیلمهایی که بین فرمهای کهنه و کلاسیک و فرمهای مدرنتر رفتوآمد میکنند. بهترین فیلمهای من فیلمهایی است که در این چارچوب ساخته شدند.
مثل «هفتپرده»، «شبهای روشن»، «صداها»، «سایهروشن» و فیلم «سراسر شب» که آخری هنوز اکران نشده است. یکی از دلایلی هم که کمدی ساختم اکراننشدن «سراسر شب» بود. این فیلم دو سال است که پشت خط اکران مانده و امیدوارم بهزودی اکران شود.
من آدم حرفهای این صنعت و تکنسین سینما هستم. اینطور یاد گرفتم که بتوانم در هر گونهای فیلم بسازم. گاهی نه از روی اکراه، بلکه با عشق. گاهی فیلمی که یقین دارم میفروشد میسازم. هم به خودم کمک میکند و هم به سینما. گاهی هم بد نیست سینمادار را هم راضی کنی».
او در بخش دیگری از صحبتهایش گفت: «در این میان ممکن است برخی از مخاطبان آثار من از اینکه فیلمی کمدی از من میبینند، سرخورده شوند. من سعی کردم این تصویر را بشکنم. سالها پیش فیلمی به اسم «شبهای روشن» ساختم، قرار نیست تا آخر عمر آن را تکرار کنم. «سراسر شب» خیلی به «شبهای روشن» نزدیک است.
داستان فیلمسازی است که سالها پیش فیلمی به اسم «شبهای روشن» ساخته، اما در این شب بخصوص پول خرید یک چیزبرگر را هم ندارد. اتفاقا در بخشی از فیلم «سراسر شب» کارگردان و تهیهکننده درباره ساخت یک کمدی با هم صحبت میکنند».
او ادامه داد: «سعی کردم تصویر عمومی که بعد از «شبهای روشن» درباره من وجود داشت را بشکنم. خوب به خاطر دارم وقتی «پوپک» یا «باجخور» را ساختم چقدر فحش خوردم. همه واکنشها منفی بود. امروزه «باجخور» کمی کالت است و برخی میگویند چرا فیلمی شبیه «باجخور» نمیسازم.
جالب است که در مدت اکران «چشم و گوش بسته» واکنشهای خوبی هم از سمت برخی منتقدان گرفتم. درنتیجه احساس میکنم کمکم من را به شکلی که هستم، میپذیرند. گاهی میتوانم خیلی جدی و گاهی میتوانم دلقک باشم».
مؤتمن در بخش دیگری از صحبتهایش در پاسخ به این پرسش که در طول ساخت این فیلم با تصویرکردن یا دیالوگهایی که در سینمای ایران پرداختن به آن جزء خطوط قرمز محسوب میشود و به چه دلیل به این سمت حرکت کرده است؟ گفت: «فیلمنامه در طول فیلمبرداری مرتبا نوشته میشد. درواقع بیشتر صحنهها در طول فیلمبرداری دوباره نوشته میشد و من به این عادت کرده بودم.
شاید اجرا از فیلمنامه دور نباشد، یک جایی هم ممکن است فاصله بگیرد چراکه در کمدی گاهی به بازیگر اجازه بداهه داده میشود. جایی ناگزیر چیزهایی کم یا اضافه میشد. اما معتقدم باید روی مضامینی مثل سکس خیلی خوددار عمل کرد.
به این دلیل که در جامعهای زندگی میکنیم که در آن فیلمها بر اساس ضوابط بخصوصی ساخته میشوند که به هیچ جای دنیا شبیه نیست و محدودیتهای خاصی وجود دارد که باید به آنها پایبند بود؛ بهویژه روی نمایش زنان و نحوه پرداختن به مسائل جنسی. به نظرم در چنین شرایطی ایدههای افراطی و گلدرشت کمی رکیک بیشتر توذوقزننده است و بیشتر مخاطب را پس میزنند.
در سینما فیلمی میدیدم که بازیگران مرد با مایو به استخر میرفتند و خانمی که کنار من نشسته بود، این صحنه را اهانتآمیز توصیف کرد. در حالی که در سینمای ما روی نشاندادن موی خانمها مسئله وجود دارد. مردان لخت در فیلم بهنظر برخی اهانتآمیز میرسد. بنابراین من هم روی این مسائل حساسم و حدودی را رعایت میکنم که بهاصطلاح تو ذوق تماشاچی نخورد».
مؤتمن در پایان درباره انتظاری که از فروش فیلمش داشته است، گفت: «چشم و گوش بسته نزدیک به پنج میلیارد تومان فروش داشته. در شرایطی که جامعه متلاطم بود و نزدیک به یک هفته قطعی اینترنت مشکلاتی را ایجاد کرد. فیلمهای جدید به چرخه اکران اضافه شد؛ از جمله فیلم «خانه پدری» که قرار نبود اکران شود و به نمایش گذاشته شد. طبعا در این شرایط سالنهای سینما بین فیلمها تقسیم میشود.
«خانه پدری» سالها توقیف بود و از طرفی ایرادی نداشت اکران شود. شاید اگر فیلم در شرایط دیگری اکران میشد، میتوانست فروش بیشتری هم داشته باشد».
۰