سیاستمدارانی که ایفلوئنسر اینستاگرام‌اند

کوثر سلیمانی | «هیچ دستورالعمل پنهانی وجود ندارد تنها کافیست در انجام کار‌ها بی‌بدیل باشید». این جمله را زن جوانی که در آشپزخانه در حال آماده کردن کاپوچینو است می‌گوید و همزمان نیم‌نگاهی هم به گوشی‌اش می‌اندازد. صدای موزیکی ملایم در پس‌زمینه به گوش می‌رسد.

سرخوشانه در آشپزخانه راه می‌رود و همزمان سیلی از ایموجی‌ها و کامنت‌ها روی صفحه نمایش کامپیوترش نمایان می‌شوند. ۹ نوامبر ۲۰۱۸ است. زن جوان یک «اینفلوئنسر» معمولی نیست. او الکساندریا اوکاسیو کورتز ۳۰ ساله است که سه روز پیش موفق به پیروزی در کنگره دموکرات‌های منطقه ۱۴ نیویورک شده است.

حالا او بسیار آرام به سوالات طرفدارانش در اینستاگرام و درباره سیاست پاسخ می‌دهد؛ آن‌قدرخونسرد که انگار در همان آشپزخانه در حال آماده کردن کاپوچینویی دیگر است. او پیروزی خود را نه تنها مرهون تبلیغات جنجال‌برانگیز انتخاباتی، بلکه تاثیر مستقیمی از نحوه برقراری ارتباط با هواداران و رای‌دهندگانش می‌داند. در واقع اگر دونالد ترامپ را اولین سیاستمدار واقعی توییتر بدانیم، بی‌شک کورتز اولین سیاستمدار واقعی اینستاگرام است.

سیاست جایگاه خود را با فرمت‌های جدید از صمیمیت و حریم شخصی پیدا کرده است. حالا درست است که اتفاق پیامد‌های خود را در آینده برای سیاستمداران و ارتباط آن‌ها با مردم دارد، اما این اتفاق رخ داده است.

درست همان‌گونه که اریک بوسی، پروفسور و استاد ارتباطات سیاسی دانشگاه تگزاس این واقعیت را تایید می‌کند و می‌گوید: «سیاستمداران به صورت فزاینده‌ای در حال آگاهی از این موضوع هستند که رای‌دهندگان مایل نیستند برای یافتن اطلاعات آن‌ها و سیاست‌های‌شان وقت صرف کنند بنابراین این خود سیاستمدارانند که در تلاشند در این شبکه‌های اجتماعی حداقل به طلایه‌داران این عرصه نزدیک شوند».

در حال حاضر این گرایش در ایالات متحده به خوبی قابل مشاهده است. پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ خیلی از کاندیدا‌ها امیدوارند که نظرات زیادی به ویژه در میان جوانان به خود جلب کنند. در رقابت نامزدی دموکرات‌ها می‌توانیم الیزابت وارن جوان را ببینیم که هنگام آماده کردن غذا در آشپزخانه خانه شخصی‌اش همزمان با هوادارانش در حال استدلال یک سری مطالب است.

در مثالی دیگر بتو اوروک چندی پیش در حین جرم‌گیری دندان‌هایش در مطب دندانپزشکی، استوری‌های پیاپی را از خود منتشر و خبر از کاندیدا شدنش در انتخابات ۲۰۲۰ داد.

صمیمیت یا حداقل تصور آن غالبا کلید موفقیت در اینستاگرام است. این پلتفرم بستری عالی فراهم می‌کند تا سیاستمداران خود را به عنوان یک شخص عادی به نمایش بگذارند و زندگی شخصی آن‌ها می‌تواند تا حد زیادی به عنوان غذا توسط مغز مخاطبان مصرف شود.

می‌توانند با طرفداران خود در تعامل باشند؛ گویی رفیق شفیق یکدیگرند، شخصی‌ترین لحظه‌ها را باهم به اشتراک گذاشته و مورد بحث قرار می‌دهند. مخاطبین به راحتی می‌توانند پشت صحنه‌ها را هم ببینند یا حداقل آن‌ها را به این باور می‌رسانند که از پشت پرده‌ها باخبرند. این صمیمیت استراتژیک، همان‌گونه که آلیس آفترین پژوهشگر رسانه، استدلال می‌کند روشی است که غالبا توسط تاثیرگذاران دنیای مجازی به کار برده می‌شود.

بی‌شک برای رسیدن به بهترین‌ها و افزایش محبوبیت خود خیلی جای تعجب ندارد که سیاستمداران هم اخیرا راه و روش‌های کار کردن و خودی نشان دادن را در این شبکه‌های اجتماعی تجربه کنند. همان چیزی که برای کورتز کسی که شیوه‌های اینستاگرام را انتخاب کرده، بسیار آشنا و برای بسیاری از سیاستمداران تا حد زیادی غیر طبیعی است.

درست زمانی که مابقی همکاران کورتز ترجیح می‌دهند عکس‌های حرفه‌ای گرفته شده توسط خبرنگاران را پست کنند او تمایل دارد کار را شخصا در دست بگیرد و عکس‌های سلفی از خود که توسط تلفن همراه شخصی‌اش گرفته شده منتشر کند.

بی‌پرده و اغلب صریح سبک و سیاق زندگی روزمره خود را در کنگره به تصویر می‌کشد و این حس را به مخاطب القا می‌کند که شبیه یک تازه‌وارد در واشنگتن در حال سر کردن زندگی است. هوادارانش این حس را دارند که به دیدن زندگی‌اش و تعامل با وی دعوت شده‌اند. او انگار مکان مورد علاقه و هواداران وفادار خود را پیدا کرده و حالا دیگر چه فرقی می‌کند اگر پخش‌های زنده تلویزیونی را هم دور بزند.

اینکه آیا همه این‌ها واقعی و معتبر هستند می‌تواند به عنوان یک سوال مهم مطرح باشد. چیزی که از آن مطمئن هستیم این نکته است که در نهایت این کورتز است که قوانین این تعاملات گاه فرااجتماعی خود با طرفدارانش را تعیین می‌کند.

البته که یک روند آزاد گپ و گفت: در این مورد، توهمی بیش نیست؛ او شخصا تصمیم می‌گیرد چه کسی را نادیده بگیرد یا اینکه پاسخ چه کسی را بدهد و در نهایت چه مدت و تا کجا گفتگو‌های زنده را ادامه دهد.

در اصل، محبوبیت روزافزون اینستاگرام در بین سیاستمداران یک قدم دیگر در مسیر تغییر و تبدیل ارتباطات سیاسی از میز‌های مذاکره به سمت گوشی‌های هوشمند است. سیاستمدارانی که بر چنین تحولاتی احاطه دارند نسبت به مخالفان این دست از تکنولوژی‌ها برتری محسوسی دارند.

پاسخ دادن به این سوال که آیا این تغییر برای دموکراسی سودمند است یا خیر، در حال حاضر بسیار دشوار است. چون تعاملات دگرگون می‌شوند و شیوه گفتمانی جدید باید مردم را به سیاست نزدیک‌تر کند و سیاست‌ها را انسانی‌تر.

بکا لوئیس محقق انستیتوی اسستنفورد، وجود این احتمالات را تایید می‌کند و می‌گوید که اینستاگرام هم پتانسیل تعامل مثبت سیاسی و هم دستکاری‌های مضر را دارد.

اینستاگرام از جنبه مثبت می‌تواند سیاستمداران را به رای‌دهندگان نزدیک‌تر کند یا از طریق گسترش اطلاعاتی خاص، به متعادل‌سازی برخی افکار افراطی از طریق تاکتیک‌های تاثیرگذار کمک کند. از طرف دیگر این پلتفرم می‌تواند کاریزما و نفوذ‌های کاذبی را به وجود آورد.

اریک بوسی هم شک و شبهه‌های خود را در مورد موفقیت‌های آینده سیاسی در شبکه‌های اجتماعی این گونه بیان می‌کند که اینستاگرام به سیاستمداران این فرصت را می‌دهد تا از بحث‌های سیاسی شدید دوری کنند و همچنان جذاب باقی بمانند.

اما نباید این نکته را فراموش کرد که این شکل جدید ارتباطات، پرداخته شدن به سیاستمداران را از طریق رسانه‌های سنتی کمتر و همچنین نقش خبرنگاران را به عنوان نگهبانان و واسطه‌ها کمرنگ می‌کند. به نوعی این تغییر چالش بیشتری برای افراد در ارزیابی و داوری کاندیدا‌ها می‌دهد و احتمالا بستری برای سوءاستفاده‌های مختلف پدید می‌آورد.

این تصور ساده‌لوحانه که تنها نیرو‌های دموکراتیک از شبکه‌های اجتماعی بهره می‌برند، در دنیایی که هم کورتز و هم ترامپ داریم، غیرقابل قبول است. در آینده سیاستمداران متفاوت‌تری از احزاب و طیف‌های مختلف برای تبلیغات از این قبیل وسایل ارتباط جمعی بهره می‌برند و میدانی برای نبرد‌های سیاسی را شکل می‌دهند و می‌توان گفت: مبارزه برای حاکمیت تازه آغاز شده است....