روز‌های سخت اوبر

اوضاع برای یکی از پرآینده‌ترین شرکت‌های تکنولوژی ۱۰ سال اخیر بر وفق مراد نیست. شرکتی که امسال بعد از سال‌ها انتظار و چندین دور سرمایه‌گذاری متعدد بالاخره وارد بازار سهام شده بود تا به امروز حدود ۳۳ درصد از ارزش اولیه خود را به‌دلیل افت قیمت سهام از دست داده است. عدم پیش‌بینی دقیق از رشد و ادامه ضرردهی یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت اوبر در کوتاه‌مدت (پس از عرضه عمومی سهام) قلمداد می‌شود.

با توجه به سابقه سال‌ها ضرر بسیاری نگرانند که اساسا این شرکت قادر به سودآوری نباشد. در فصل مالی گذشته اوبر یک میلیارد دلار ضرر کرد. در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۹ نیز اوبر ۹/ ۵ میلیارد دلار ضرر نشان داده بود. با این حال به این‌ها باید مشکلات اوبر در دیگر کشور‌ها را هم اضافه کرد چیزی که باعث شده روند رشد شرکت با تردید مواجه شود.

چه در زمینه تاکسی اینترنتی و چه در زمینه‌های دیگری، چون سفارش آنلاین غذا، اوبر در بعضی از نقاط جهان در حال عقب‌نشینی است. شاید همین عوامل است که حتی بنیان‌گذار اصلی این شرکت را نسبت به موفقیت آینده آن به تردید واداشته و باعث شده به‌دنبال فروش سهم خود در این شرکت باشد.

خروج از بازار سفارش آنلاین غذا در هند
براساس تازه‌ترین گزارش‌ها اوبر در حال بررسی خروج از بازار سفارش آنلاین غذا در هند است. این شرکت قصد دارد بخش سفارش آنلاین غذای خود Uber Eats را به رقیب محلی خود زوماتو Zomato بفروشد. ارزش بخش سفارش آنلاین غذای اوبر در هند چیزی حدود ۴۰۰ میلیون دلار برآورد می‌شود. نخستین بار این خبر را روزنامه تایم هند اعلام کرده است.

نه اوبر و نه زوماتو تاکنون در زمینه این خبر واکنشی نشان نداده‌اند و صرفا گفته‌اند در مورد شایعات و تخمین‌ها نظری نمی‌دهند. براساس تازه‌ترین گزارش CB Insight زوماتو یکی از بزرگ‌ترین استارت‌آپ‌های سفارش آنلاین غذا در هند است و ارزش آن حدود ۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

یکی از مهم‌ترین سرمایه‌گذاران این شرکت، Alibaba Ant Financial متعلق به شرکت چینی علی بابا است. یک استارت‌آپ دیگر در بازار سفارش آنلاین غذای هند Swiggy است که توسط دیگر غول تکنولوژی چینی یعنی تن‌سنت Tencent و شرکت آفریقای جنوبی نسپرز سرمایه‌گذاری شده و ارزش آن ۳/ ۳ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

اوبر سفارش آنلاین غذای خود را با نام Uber Eats از ابتدای سال ۲۰۱۷ در هند راه‌اندازی کرد و از آن زمان رقابت نزدیکی با دیگر بازیگران این عرصه داشته است؛ اما دارا خسروشاهی، مدیرعامل اوبر اوایل امسال از احتمال خروج از این بازار خبر داده بود.

خسروشاهی در یک سخنرانی گفته بود: استراتژی ما درباره Uber Eats برای حضور در بازار کشور‌های مختلف واضح است. سرمایه‌گذاری سنگین روی این بخش برای به دست آوردن جایگاه نخست یا دوم بازار طی ۱۸ ماه. در صورتی که نتوانیم به این موقعیت برسیم از آن بازار خارج خواهیم شد. اوبر طی سال‌های اخیر از بسیاری از بازار‌ها که رقبای محلی قدرتمندی در آن حضور داشته‌اند عقب کشیده است از جمله آن‌ها کنار کشیدن از بازار تاکسی اینترنتی چین و آسیای جنوب شرقی و روسیه.

توقف فعالیت اوبر درآلمان
همزمان با خروج از بازار سفارش آنلاین غذای هند دادگاهی در آلمان نیز با صدور حکمی، فعالیت‌های شرکت ارائه‌دهنده خدمات مسافربری اوبر را در این کشور متوقف و اعلام کرد که این شرکت آمریکایی، مجوز لازم برای ارائه خدمات جابه‌جایی مسافران با استفاده از خودرو‌های اجاره‌ای را ندارد. این حکم در حالی صادر شد که اوبر چندی پیش نیز مجوز فعالیت خود در شهر لندن را نیز از دست داده بود.

نهاد‌های قانون‌گذار این شهر اعلام کرده بودند که اوبر نمی‌تواند امنیت مسافران را تامین کند و از این رو، مجوز فعالیت آن را لغو کردند. اوبر در آلمان، در هفت شهر از قبیل: فرانکفورت، برلین و مونیخ فعالیت داشت و به‌طور انحصاری با شرکت‌های خودرو‌های اجاره‌ای کار می‌کرد و رانندگان مورد تایید آن‌ها را به استخدام خود در می‌آورد. اگرچه این حکم در آلمان اجرا شده، اما اوبر می‌تواند درخواست تجدیدنظر بدهد.

سخنگوی اوبر در این زمینه گفت: ما حکم دادگاه را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهیم و تمامی تلاش خود را برای تداوم ارائه خدمات خود در این کشور به کار خواهیم بست. به گفته یک منبع نزیک به اوبر، این شرکت قصد دارد تا تغییراتی را در نحوه کارکرد و فعالیت‌های خود در آلمان، بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا ایجاد کند.

در صورت نهایی شدن این حکم، اوبر باید برای هر سفر، حداقل ۲۵۰ یورو جریمه بپردازد که در برخی موارد، این میزان به ۲۵۰ هزار یورو نیز خواهد رسید.

خروج بنیان‌گذار از جمع سهامداران
تازه‌ترین خبر‌ها درباره اوبر حاکی است که تراویس کالانیک، بنیان‌گذار اوبر که برای سال‌ها مدیریت این شرکت را هم در اختیار داشت و پس از جنجال‌های بسیار این شرکت را ترک کرد حالا بخش عمده سهام خود در این شرکت را به ارزش ۵/ ۲ میلیارد دلار طی دو ماه اخیر به فروش رسانده است.

کالانیک پس از جنجال‌هایی که منجر به برکناری او شد همچنان به‌عنوان یک سهامدار عمده شرکت به حساب می‌آمد؛ اما حالا حدود ۹۰ درصد از سهام خود را در این شرکت به فروش رسانده است. با توجه به روند موجود به نظر نمی‌رسد کالانیک که اساسا امیدی به بازگشت به مدیریت اوبر نمی‌دید باقی مانده سهام خود در این شرکت را هم نگاه دارد.

فروش تقریبا تمامی سهام اوبر این پرسش را مقابل اعضای هیات‌مدیره شرکت قرار می‌دهد که آیا او همچنان باید عضو هیات‌مدیره اوبر باشد یا خیر.

پیش از این نیز خبر‌هایی منتشر شده بود که تراویس کالانیک، موسس اوبر و مدیرعامل سابق آن شرکت، تصمیم دارد کسب‌و‌کار آمریکایی الاصل CloudKitchens را در چین فعال کند. کالانیک سال گذشته ۱۵۰ میلیون دلار روی شرکت هلدینگ CloudKitchens سرمایه‌گذاری انجام داد و احتمالا بخش قابل‌توجهی از سرمایه به دست آمده از فروش سهام اوبر را به سمت توسعه کسب‌و‌کار تازه‌اش خواهد برد. پروژه‌ای که او با همکاری یک مدیر ارشد سابق شرکت اشتراک دوچرخه Ofo انجام داده است.

با توسعه این کسب‌و‌کار جدید کالانیک خود به رقیبی برای Uber Eats (سفارش آنلاین غذای اوبر) تبدیل خواهد شد و حالا احتمالا باید با چیزی که خودش ساخته رقابت کند. دیگر رقبای او استارت‌آپ‌های DoorDash و Deliveroo هستند. کالانیک اوایل سال ۲۰۱۸ بخشی از سهام خود به ارزش ۴/ ۱ میلیارد دلار را در یک معامله خصوصی به شرکت سرمایه‌گذاری سافت‌بانک فروخت تا بتواند تامین مالی موردنظر برای توسعه استارت‌آپ CloudKitchens به اروپا، خاورمیانه و شرق آسیا را فراهم کند.

براساس اعلام رگولاتوری بورس کالانیک این هفته بخش دیگری از سهام اوبر را به ارزش ۳۸۳ میلیون دلار به فروش رساند. در زمان عرضه عمومی سهام اوبر او حدود ۶ درصد از سهام اوبر را در اختیار داشت و حالا این میزان به نیم درصد رسیده که ارزش همین نیم درصد ۲۵۰ میلیون دلار برآورد می‌شود.

کالانیک بعد از ماجرا‌های جنجالی و رسوایی‌های متعدد در سال ۲۰۱۷ از مدیرعاملی اوبر کنار گذاشته شد، با این حال از آن زمان تاکنون در هیات‌مدیره اوبر حضور داشته است و به محض اینکه محدودیت فروش سهام داخلی این شرکت (بعد از ورود به بورس برداشته شد) او شروع به فروختن سهامش کرد.

کالانیک؛ استیو جابز آینده؟
این فروش عمده سهام همچنین نشان‌دهنده این است که کالانیک اساسا دیگر در خود اوبر آینده‌ای برای خود متصور نبود، با این حال این نوع فروش سهام سیگنال خوبی هم به بازار نیست. مزیان لاسفر پروفسور مالی در مدرسه اقتصاد Cass می‌گوید: وقتی سهامداران داخلی (مدیران قبلی و یا فعلی) شروع به فروش سهام می‌کنند خبر بدی برای بازار و دیگر سهامداران است؛ چراکه آن‌ها هم شروع به همین کار خواهند کرد.

فروش این‌گونه سهام یک شرکت توسط یک بنیان‌گذار، اما در جهان تکنولوژی بی‌سابقه نیست و یادآور تصمیم استیو جابز در اواسط دهه ۸۰ میلادی است. جابز در آن زمان بعد از کنار گذاشته شدن از سوی هیات‌مدیره، کل سهامش در اپل را فروخت. ارزش سهامی که استیو جابز در آن زمان فروخت به حساب امروز چیزی حدود ده‌ها میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

جابز بعد از خروج از اپل به سراغ ایجاد شرکت پیکسار رفت و یکی از موفق‌ترین شرکت‌های انیمیشن‌سازی جهان را ایجاد کرد. جابز در اواخر دهه ۹۰ به اپل بازگشت، در‌حالی‌که شرکت در حال سقوط بود و تا قبل از مرگش آن را به یکی از موفق‌ترین شرکت‌های تکنولوژی جهان بدل کرد. این احتمالا همان ایده‌ای است که کالانیک هم در سر دارد. بازگشت به اوبر در آینده.

تراویس کالانیک در حال فروش کل سهامش در شرکت اوبر (شرکتی که خود پایه‌گذارش بوده) است. برخی این اقدام او را با فروش کل سهام اپل توسط استیو جابز در اواسط دهه ۸۰ میلادی مقایسه می‌کنند. جابز کمتر از ۱۰ سال بعد دوباره به اپل بازگشت و آن را به موفقیت بزرگی رساند. آیا کالانیک می‌تواند دوباره به اوبر بازگردد؟