روزهای سخت سیستان و بلوچستان
قطع برق و کمبود بنزین و گازوئیل هم به این شرایط سخت دامن زد و زندگی را بر ساکنان روستاهای سیستانوبلوچستان دشوار کرد، بهگونهای که دستکم دو روز اطلاع چندانی از شرایط آنها در دست نبود.
کد خبر :
۷۶۰۲۲
بازدید :
۱۱۰۷
محمد باقرزاده | اگرچه از چندین هفته پیش درباره بارشهای کمسابقه جنوبشرق ایران هشدار داده شده و سیل پیشبینی شده بود، اما مردم سیستانوبلوچستان و ساکنان روستاهای محروم این استان چند شبانهروز سخت را پشتسر گذاشتند و هچمنان سایه بحران را حس میکنند؛ در روزهای گذشته دستکم دو نفر جان خود را از دست دادند، ارتباط جادهای و حتی تلفنی صدها روستا قطع شد، دارایی مردم این مناطق؛ یعنی محصولات کشاورزی و گوسفندان تلف شد و هنوز هم شرایط به حالت عادی برنگشته است.
در این بین و مشابه موارد بحرانزای چندسال گذشته در ایران، دست نیاز مسئولان این استان به سمت مردم دراز شد و افراد زیادی شماره کارت منتشر کردند و این در حالی است که حتی هنوز راه ارتباطی به این روستا باز نشده و از نیازهای اساسی آنها هم اطلاعات دقیقی در دست نیست.
حالا و با کاهش بارشها، نوبت به امدادرسانی و حمایت از مردم سیلزده رسیده است که همین مرحله هم اگر به درستی و کارشناسانه پیش نرود، میتواند مشکلات تازهای ایجاد کند. «شرق» در گزارش پیشرو، به وضعیت کنونی مناطق سیلزده استان سیستانوبلوچستان میپردازد و از راههای حل این بحران در روزهای آتی مینویسد.
بر بلوچستان چه گذشت؟
بارشهای سیلآسای پیشبینیشده از اوایل هفته و روز شنبه آغاز شد. اینطور که رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی کشور گفته، الگوی بارشهای سه شبانهروز ابتدای هفته در این استانهای جنوبشرق ایران برخاسته از «تغییرپذیری آبوهوا» و «تغییرات اقلیمی» است. حجم بارشها و سیلاب ایجادشده که در برخی مناطق به بالای ۲۰۰ میلیمتر هم رسید، راههای مواصلاتی بسیاری از روستاها به دیگر نقاط استان و شهرهای نزدیک را از بین برد و در مرحله بعد ارتباط تلفنی هم قطع شد.
قطع برق و کمبود بنزین و گازوئیل هم به این شرایط سخت دامن زد و زندگی را بر ساکنان روستاهای سیستانوبلوچستان دشوار کرد، بهگونهای که دستکم دو روز اطلاع چندانی از شرایط آنها در دست نبود.
شهرستانهای دلگان، ایرانشهر، خاش و روستاهای این مناطق بیشترین بارندگی را داشتند و به دلیل زیرساختهای ضعیف، بیشترین آسیب را هم دیدند. «مجتبی شجاعی»، فرماندار دلگان، دراین باره به «شرق» میگوید: «در روزهای اول ارتباط دهها روستا از بین رفت و امکان تماس تلفنی هم وجود نداشت، اما درحالحاضر شرایط تا اندازهای آرام شده و مرحله اول بحران را پشتسر گذاشتهایم».
دلگان کمارتفاعترین منطقه در سیستانوبلوچستان است و در اوایل هفته بارشهایی بیسابقه در ۴۰ سال گذشته را تجربه کرده. آنطور که شجاعی میگوید: «درحالحاضر خطر سیل تا اندازهای از بین رفته، اما خسارات فراوانی به خانه، مال و دارایی روستانشینان وارد شده است که باید حتما جبران شود».
او درباره نحوه مدیریت بحران هم از همراهی سپاه میگوید: «بخش مهندسی سپاه پیشنهاد داد که بخشی از زیرساختهای ورودی شهر را از بین ببریم که آب وارد خانههای مردم نشود و این تکنیک کمک کرد بتوانیم بحران را کنترل کنیم».
شجاعی درباره خسارات این سیل در دلگان هم میگوید: «سیل در دلگان خسارت بسیار زیاد مادی و زیرساختی و همچنین تلفات احشام و دام مردم و آسیب به برخی واحدهای مسکونی و مزارع و موتورهای کشاورزی وارد کرده است. به بسیاری از جادههای اصلی و فرعی و روستایی آسیب جدی وارد شده، بسیاری از منازل خشتوگلی آسیب دیده و بعضا تخریب شدهاند. در برخی مناطق وسایل و زندگی مردم را آب برده و اقلام خوراکی در منازل روستاها و عشایر از بین رفته است».
دراینباره همچنین صبح دیروز «محمدباسط درازهی»، نماینده سراوان در مجلس، در تذکری شفاهی خطاب به وزارتخانههای نیرو، ارتباطات و راه، از قطع ارتباط ۵۰۰ روستا در روزهای گذشته، گفت: «بیتوجهی به استان سیستانوبلوچستان، بهخصوص در مواقعی که مشکلاتی ایجاد میشود به چه دلیل است؟
۵۰۰ روستا و شهر و شهرستان به هیچ راهی دسترسی ندارند و خیلی از روستاهای سیستانوبلوچستان زیر آب رفتهاند و امکانات محلی پاسخگوی این مشکلات نیست. دولت باید موضوع را پیگیری کند و به مشکلات مردم در ایام سیل و خسارت توجه شود».
او همچنین با اشاره به مشکلات حوزه راه سیستانوبلوچستان از وزارت راه خواست تا مشکلات جادهای این استان را برطرف کند و خطاب به وزیر نفت گفت: «در برخی از شهرستانهای استان درجه هوا به زیر صفر هم آمده و متأسفانه نفت سفید، گازوئیل و بنزین بهموقع به دست شهروندان نمیرسد. لازم است وزیر نفت به این مهم توجه کند».
تخمین خسارت؛ دستکم ۳۳۲ میلیارد تومان
حال که شرایط تا اندازهای از بحران اولیه خارج شده، مهمترین بحث میتواند کمکرسانی به مردم و جبران خسارات وارده به آنها باشد. سیستانوبلوچستان یکی از محرومترین استانهای ایران و زیرساختهای آن ضعیف است و همین شرایط باعث شده که با وجود پیشبینی سیل، اقدامی اساسی برای مقابله با خسارات آن انجام نشود.
در این شرایط بحث تخمین خسارت و تلاش برای تأمین آن، مهم است و در روز گذشته به سخنان بعضی مسئولان هم وارد شده است. «اسماعیل نجار»، رئیس سازمان مدیریت بحران، یکی از این مسئولان است که دیروز و در گفتگو با رسانهها به میزان خسارات و تخمین عدد آن پرداخته است: «آبگرفتگی معابر و منازل مسکونی در مناطق شهری و روستایی استان سیستانوبلوچستان، ۳۳۲ میلیارد تومان خسارت به بخش زیرساختهای شهری شامل معابر، پارکها، ماشینآلات و تجهیزات وارد کرده است».
این البته برآورد اولیه از خسارت به ۲۵۰۰ واحد مسکونی در مناطق روستایی است و به نظر میآید میزان خسارت بالاتر از این عدد باشد؛ برای مثال در همین دو، سه روز گذشته شبکه توزیع آب آشامیدنی بسیاری از روستاها قطع شده که دراینباره دیروز نجار گفت: «شبکه آب آشامیدنی ۲۴۵ روستا در مناطق مرکزی و جنوبی استان سیستانوبلوچستان قطع شده که تاکنون ۲۱ روستا به مدار بازگشته است، اما آسیب شدید به بخش کشاورزی ازجمله باغات موز و مزارع در شهرستانهای کنارک، چابهار، و دلگان وارد شده و شبکه ارتباط تلفن در شهرستانهای نیکشهر، فنوج، بخشهایی از دلگان، سرباز، کنارک و قصرقند قطع شده بود که در بسیاری از مناطق یادشده ارتباط تا حدودی برقرار شده است».
درخواست تنخواه ۵ میلیارد تومانی از دولت
در این روزهای سیل، اگرچه بیشترین نگاه به سمت نهادهای امدادی مانند هلالاحمر بود، اما میزان امدادرسانی نتوانست رضایت مردم را جلب کند و گروه زیادی از فعالان مدنی این استان از بیتوجهی به امداد هوایی گفتند. علاوهبراین، قطع ارتباط روستاها امکان ارسال کمکهای مردمی را هم از بین برده بود و حالا با حل این مشکل در بسیاری از روستاها، نیاز اصلی مردم وسایل گرمایشی، تأمین سوخت، غذای گرم و... است که با توجه به گستردگی مناطق سیلزده، هزینه زیادی باید انجام شود.
در اولین گام، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از پیشنهاد تنخواه ۵ میلیاردتومانی به دولت و برای کمک به مردم گفته است. نجار دیروز از پرواز یک فروند هواپیمای باربری شامل ۱۰ تن چادر و چندین تن اقلام غذایی و امدادی از تهران به سیستان وبلوچستان خبر داد.
نجار همچنین از پیشنهاد تنخواه پنج میلیارد تومانی به دولت برای انجام کارهای امدادرسانی در سیل نیز گفت، اما این عدد را برای کمکرسانی اولیه اعلام کرده است: «این فقط برای انجام اقدامات اضطراری و امدادرسانی است. علاوه بر آن، مانند روال قبل فرایند تخصیص اعتبار و پرداخت وام برای بازسازی خانهها و واحدهای آسیبدیده نیز انجام خواهد شد».
چرا دست دولتی به سمت کمکهای مردمی دراز میشود؟
«در مناطق کوهستانی بخش مرکزی نیکشهر بهدلیل پایینبودن بیشازحد دمای هوا مردم شب سختی را سپری میکنند. بخاری، پتو، مواد غذایی و پوشاک از اقلام مورد نیاز مردم مناطق مرتفع نیکشهر است. مادامیکه آب رودخانهها فروکش نکند، امدادرسانی و برقراری آب و برق و تلفن سیلزدگان ممکن نخواهد بود»؛ این یکی از نوشتههای «محمد بلوچزهی» بخشدار مرکزی نیکشهر است که مانند تعداد دیگری از مسئولان دولتی، جهت پیکان امدادرسانی را به سمت مردم نشانه میرود.
چنین واکنشهای در دو سال گذشته بارها در ایران تکرار شده و مسئولان محلی که رابطی بین مدیران ارشد دولت و مردم حوزه مسئولیت خود هستند، در شرایط بحران از مردم کمک میخواهند که این رفتار البته بارها ازسوی کارشناسان و مردم با انتقاد فراوان هم روبهرو شده است.
منتقدان میگویند مقامات دولت باید کمکرسانی به مردم را وظیفه خود و دولت مرکزی بدانند و نیازهای مردم را برطرف کنند، نه اینکه بهسرعت از مردم کمک بخواهند و چشمامیدشان به کمکهای مردمی باشد. موضوع البته به نوشتههای چند بخشدار و فرماندار خلاصه نمیشود و حتی معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان از جوانان و سمنها خواسته که به یاری سیلزدگان بشتابند.
«محمدمهدی تندگویان» دراینباره به ایسنا گفت: «شبکه تخصصی امداد و نجات سازمانهای مردمنهاد جوانان برای کمکرسانی به مردم سیلزده سیستانوبلوچستان، هر چه سریعتر ساماندهی لازم را برای اعزام سمنهای امداد و نجات به این استان انجام دهند».
در این بین، اما مانند بحرانهای چندسال گذشته ایران و در فضای احساسی شکلگرفته نسبت به وضعیت ساکنان مناطق محروم سیستانوبلوچستان، افراد زیادی با نیتهای مختلف اقدام به انتشار شمارهکارت خود کردند و در همین دو، سه روز هم کمکهای چندده و حتی چندصدمیلیونی از مردم دریافت کردند.
این مبالغ درحالی به شمارهحساب این افراد در شبکههای اجتماعی مانند اینستاگرام، پرداخت شده که مسئولان و کارشناسان در همین روزها بارها اعلام کردند که امکان دسترسی به روستاها وجود ندارد؛ به عبارت دیگر، در شرایطی که حتی امکان ورود به روستاها برای امدادرسانهای حرفهای هم وجود نداشت و برآورد دقیقی از نیازهای ضروری مردم هم صورت نگرفته بود، افرادی غیرحرفهای شماره کارت منتشر کردند و عجیب اینکه گروهها زیادی هم به حساب این افراد مبالغی را انتقال دادند.
گاندوها در کمیناند؟
حمله گاندوها به ساکنان روستاهای سیستانوبلوچستان در چند سال گذشته بارها خبری شده و کودکان زیادی هم هنگام آوردن آب از برکههای آب، انگشتان یا حتی دست خود را از دست دادند و حالا با تبدیلشدن این روستاها به دریاچههای کوچک، گاندوها هم تبدیل به خطر شدهاند. بخشدار نیکشهر دراینباره و در صفحه شخصی خود نوشته است: «احتمال حمله گاندوها به سیلزدگان منطقه بلوچستان وجود دارد.
با توجه به بارندگیهای روزهای گذشته و طغیان بیسابقه رودخانههای فصلی خروج تمساحهای پوزهکوتاه یا گاندوها از بستر رودخانهها که بهطور معمول زیستگاهای اصلی آنهاست، محتمل است. مردم هشدارهای محیط زیست را جدی بگیرند».
این هشدار درحالی است که با طغیان رودخانهها و روانابها در جنوب سیستانوبلوچستان احتمال تهاجم تمساح پوزهکوتاه به نظر جدی است. مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستانوبلوچستان هم این خطر را تأیید کرده و گفته است: «به مردم توصیه میشود از تجمع در مجاورت هوتکها و برکهها خودداری کنند».
پورمردان در توضیح این خطر گفت: «طغیان رودخانهها و روانابها سبب جابهجایی این حیوان از زیستگاهش شده است و این موضوع سبب بروز حالت تهاجمی در این حیوان میشود». زیستگاه این گونه جانوری سد پیشین و باهوکلات در شهرستانهای سرباز و چابهار است و مردم این مناطق باید مراقب چنین خطر بالقوهای هم باشند.
باران تازه در راه است؟
سیل سیستانوبلوچستان اگرچه در ابتدای هفته شرایط بحرانی ایجاد کرده، اما دیروز و تا اندازهای امروز، بارشها کاهش یافته است. قطع یا کاهش بارشها، اما به معنای پایان بارندگی کمسابقه این چند روز نیست و هواشناسی از احتمال بارش تازه خبر میدهد. دراینباره رئیس گروه پیشبینی و هشدار هواشناسی سیستانوبلوچستان گفته است: «یک سامانه بارشی کمدامنه از اواخر وقت سهشنبه مناطق جنوبی استان را فرا میگیرد». علی ملاشاهی با اشاره به صدور اطلاعیه جوی شماره ۴۵ این اداره کل گفت: «فعالیت این سامانه بیشتر روی دریای عمان است، اما برخی نواحی ساحلی و ارتفاعات جنوب غربی را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
رگبار باران در این مناطق سبب جاریشدن رواناب میشود که با توجه به مواجشدن همزمان دریا توصیه میشود ا تردد شناورهای کوچک صیادی و تفریحی به دریا خودداری شود و بالگردهای امدادی در مناطق سیلزده جوانب احتیاط را رعایت کنند». با این پیشبینی، مردم و مسئولان این استان و حتی بخشهای جنوبی استان کرمان همچنان باید در حالت آمادهباش باشند و خود را برای مقابله با سیل احتمالی تازه آماده کنند.
۰