الله‌وردی خان؛ برده‌ای که سپهسالار ایران شد
الله وردیخان با نام اوندیلادزه در تفلیس، پایتخت گرجستان زاده شد. پدر و مادرش از اشراف‌زادگان ارمنی‌تبار محل بودند. از کودکی و نوجوانی او آگاهی درستی در دست نیست.
کد خبر :
۸۱۰۶۱
بازدید :
۸۰۳۸
۴۰۷ سال پیش در چنین روزی الله‌وردی خان در اصفهان درگذشت. برخی از تاریخ‌نگاران او را زاده بخشی از سرزمین زیر فرمان ایرانیان می‌دانند.
الله وردیخان با نام اوندیلادزه در تفلیس، پایتخت گرجستان زاده شد. پدر و مادرش از اشراف‌زادگان ارمنی‌تبار محل بودند. از کودکی و نوجوانی او آگاهی درستی در دست نیست.
۱۲ ساله بود که در جریان لشکرکشی سپاهیان شاه طهماسب صفوی به گرجستان او را به اسارت و به سی سکه زر به بردگی گرفتند و پس از اینکه چندین بار اربابی او را به ارباب دیگر فروخت، به اصفهان رسید، مسلمان شد و نام الله وردی را برگزید.
۲۵ ساله بود که شاه طهماسب او را خرید و به دربار برد و از غلامان ویژه شاه شد.
۲۷ ساله بود که شاه عباس اول که تازه به تخت نشسته بود او را به مقام "قوللر آغاسی" سرپرست و سردار هنگ غلامان درباری رساند.
۳۰ ساله بود که شاه او را به فرمانداری گلپایگان گمارد و از آنجا که پریشانی و ضعف حکومت مرکزی را در تنش و دشمنی میان سرداران ترک قزلباش و تاجیکان ایرانی‌تبار می‌دید، بر آن شد که ارمنیان، چرکس‌ها و گرجیان را به مقام‌های بلند نظامی و سیاسی بگمارد و تعادلی در نیرو‌های حکومتی پدید آورد.
۳۵ ساله بود که شاه او را فرماندار فارس کرد و یک سال پس از آن سرزمین کهگیلویه را به قلمرو حکومتش افزود و به این ترتیب او را یکی از پنج مقام بزرگ ایران و با سرداران قزلباش برابر کرد.
۳۸ ساله بود که شاه عباس او را به پاس از خودگذشتی‌هایش در نبرد با ازبکان، عثمانیان و پرتغالی‌ها، فرمانده کل نیرو‌های مسلح کشور خواند و برای احترام به او "پدر" می‌گفت و در جنگ‌ها بیشتر به سپاه سی هزار نفره او تکیه می‌کرد.
از ماندگارترین کار‌های او ساختن سی و سه پل در اصفهان و "مدرسه خان" با صد حجره در شیراز است.
در آن مدرسه افزون بر رشته‌های معمول زمان مانند حکمت، فقه، نجوم و ادبیات، ریاضیات و زیست‌شناسی و شیمی هم تدریس می‌شد.
او فقیه آزادندیش، ملاصدرا را از آنجا که فقیهان اصفهان تکفیر و به کهک قم تبعیدش کرده بودند، به مدرسه‌اش فراخواند و از او پشتیبانی کرد.
الله‌وردی خان در ۵۲ سالگی در اصفهان درگذشت.
الله وردیخان با نام اوندیلادزه در تفلیس، پایتخت گرجستان زاده شد. پدر و مادرش از اشراف‌زادگان ارمنی‌تبار محل بودند. از کودکی و نوجوانی او آگاهی درستی در دست نیست.
۱۲ ساله بود که در جریان لشکرکشی سپاهیان شاه طهماسب صفوی به گرجستان او را به اسارت و به سی سکه زر به بردگی گرفتند و پس از اینکه چندین بار اربابی او را به ارباب دیگر فروخت، به اصفهان رسید، مسلمان شد و نام الله وردی را برگزید.
۲۵ ساله بود که شاه طهماسب او را خرید و به دربار برد و از غلامان ویژه شاه شد.
۲۷ ساله بود که شاه عباس اول که تازه به تخت نشسته بود او را به مقام "قوللر آغاسی" سرپرست و سردار هنگ غلامان درباری رساند.
۳۰ ساله بود که شاه او را به فرمانداری گلپایگان گمارد و از آنجا که پریشانی و ضعف حکومت مرکزی را در تنش و دشمنی میان سرداران ترک قزلباش و تاجیکان ایرانی‌تبار می‌دید، بر آن شد که ارمنیان، چرکس‌ها و گرجیان را به مقام‌های بلند نظامی و سیاسی بگمارد و تعادلی در نیرو‌های حکومتی پدید آورد.
۳۵ ساله بود که شاه او را فرماندار فارس کرد و یک سال پس از آن سرزمین کهگیلویه را به قلمرو حکومتش افزود و به این ترتیب او را یکی از پنج مقام بزرگ ایران و با سرداران قزلباش برابر کرد.
۳۸ ساله بود که شاه عباس او را به پاس از خودگذشتی‌هایش در نبرد با ازبکان، عثمانیان و پرتغالی‌ها، فرمانده کل نیرو‌های مسلح کشور خواند و برای احترام به او "پدر" می‌گفت و در جنگ‌ها بیشتر به سپاه سی هزار نفره او تکیه می‌کرد.
از ماندگارترین کار‌های او ساختن سی و سه پل در اصفهان و "مدرسه خان" با صد حجره در شیراز است.
در آن مدرسه افزون بر رشته‌های معمول زمان مانند حکمت، فقه، نجوم و ادبیات، ریاضیات و زیست‌شناسی و شیمی هم تدریس می‌شد.
او فقیه آزادندیش، ملاصدرا را از آنجا که فقیهان اصفهان تکفیر و به کهک قم تبعیدش کرده بودند، به مدرسه‌اش فراخواند و از او پشتیبانی کرد.
الله‌وردی خان در ۵۲ سالگی در اصفهان درگذشت.
منبع: دویچه وله
۰
