کره شمالی می‌خواست "ژاپن دوم" آسیا شود؟!

کره شمالی می‌خواست "ژاپن دوم" آسیا شود؟!

مثلا اگرچه کره شمالی از نظر جمعیت در رده ۵۲ دنیا قرار گرفته، اما چهارمین ارتش بزرگ دنیا را دارد. تعداد نیرو‌های ویژه و نیز زیردریایی‌های کره شمالی نیز، بعد از آمریکا در رده دوم جهانی هستند.

کد خبر : ۸۱۵۳۴
بازدید : ۸۳۴۵
کره شمالی می‌خواست
با اعلام آماده باش ارتش کره شمالی و انفجار دفتر ارتباطات با کره جنوبی در مرز مشترک دو کشور، وضعیت بحرانی میان دو کشور در کانون توجه رسانه‌های دنیا قرار گرفته است.

واقعیت آن است که امروز کره شمالی، علی رغم تحریم‌های بین المللی گسترده، به "قدرتی هسته‌ای "و دارای یکی از بزرگ‌ترین نیرو‌های نظامی و موشکی جهان تبدیل شده و در عین حال، در جایگاه یکی از فقیرترین کشور‌های آسیا و جهان هم قرار گرفته است.

ولی با وجود بحران‌های اقتصادی امروز این کشور، شاید برای خیلی‌ها باورکردنی نباشد که کره شمالی، در مقطعی یکی از رو به رشدترین اقتصاد‌های آسیا بود و به گمان برخی، حتی پویاترین اقتصاد این قاره بعد از ژاپن به حساب می‌آمد.

درحقیقت شاید کمتر کسی به یاد بیاورد که اقتصاد کره شمالی، زمانی مایه رشک طیفی از نخبگان کره جنوبی بود؛ کشوری که که هم اکنون به یکی از قدرت‌های اقتصادی جهان تبدیل شده و درآمد سرانه مردمش، حدود "۲۵ برابر" همسایگان شمالی آنهاست.

در سال ۱۹۵۹، کیم ایل سونگ رهبر وقت کره شمالی پیش بینی کرد که کشور او در عرض ۱۰ سال، ژاپن را از نظر تولید سرانه صنعتی پشت سر بگذارد. اگرچه این وعده چیزی بیش از تبلیغات سیاسی نبود، اما در زمان بَیانش، به‌راستی خیلی‌ها کره شمالی را به چشم یکی از مدل‌های توسعه اقتصادی در جهان می‌دیدند.

واقعیت آن است که رشد اقتصادی کره شمالی در طول برنامه سه ساله ۱۹۵۴-۱۹۵۶ به عدد باورنکردنی ۳۰ درصد و در طول برنامه پنج ساله ۱۹۵۷- ۱۹۶۰ به ۲۱ درصد رسیده بود. رشدی که البته بخش اعظم آن، حاصل "بازسازی" این کشور تخریب شده در دوران بعد از جنگ کره (۱۹۵۰-۱۹۵۳) محسوب می‌شد؛ ولی هرچه بود، در دهه ۱۹۶۰ کسانی کره شمالی را پویاترین قدرت اقتصادی آسیا بعد از ژاپن می‌دانستند.

گزارش‌های از طبقه بندی خارج شده سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در اواخر دهه ۱۹۶۰ و اوایل دهه ۱۹۷۰، حاوی مقایسه‌هایی از وضعیت اقتصادی کره شمالی و کره جنوبی هستند که با تصورات امروز تفاوت معنی‌داری دارند.

مثلا، گزارش ۲۱ سپتامبر ۱۹۶۷ سیا تحت عنوان "مقاصد و قابلیت‌های کره شمالی در مقایسه با کره جنوبی" تاکید دارد: "از ۱۹۵۴ تا ۱۹۶۰، رژیم کره شمالی در جهت اهداف خود در زمینه صنعتی شدن سریع و دستیابی به درجات بالای خودکفایی، پیشرفت‌های عظیم صورت داد.
چنین دستاوردی، تحسین برخی از مردم کره جنوبی، به ویژه دانشجویان و روشنفکران را برانگیخت که از پیشرفت نسبتا پایین اقتصادی خود دلسرد شده بودند. " سیا هشدار می‌دهد که این پدیده، "به یکی از محور‌های اصلی تبلیغات کمونیست‌ها در موضوع [تبلیغ]اتحاد دوکره تبدیل شده است".

گزارش می‌افزاید البته در دهه ۱۹۶۰، رشد اقتصادی کره جنوبی شدت گرفته، ولی تا زمان تنظیم گزارش، درآمد سرانه آن هنوز پایین‌تر از کره شمالی است.

یک گزارش جدیدتر سیا، که در مه ۱۹۷۲ و تحت عنوان "کره شمالی و جنوبی، دو مسیر جدای توسعه اقتصادی" منتشر شده، می‌گوید "در سال‌های اخیر ساختار اقتصاد هر دو کشور کمابیش یکسان رشد کرده " و سپس به توضیح تفاوت‌های موجود میان دو اقتصاد پرداخته است.
بنا بر این گزارش: "در سال ۱۹۷۱، کشاورزی یک چهارم تولید ناخالص ملی را در کره جنوبی و حدود یک پنجم این تولید در کره شمالی را تشکیل می‌داد. سهم صنایع در تولید ناخالص ملی، در کره جنوبی حدود ۳۰ در صد و در کره شمالی بیش از ۴۰ درصد بود. هرچند بخش خدمات... سهم بزرگ تری را در تولید ناخالص ملی کره جنوبی تشکیل می‌داد. "

در بخشی از همین گزارش بر مبنای اطلاعات سال ۱۹۷۱، میزان تولید الکتریسیته در کره جنوبی حدود ۶۵ درصد کره شمالی، و میزان تولید ماشین ابزار تنها ۳۱ درصد کره شمالی عنوان شده -در حالی که جمعیتِ آن وقتِ کره جنوبی حدود دو و نیم برابر همسایه شمالی خود بوده.

گزارش سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در سال ۱۹۷۲ نهایتا تاکید دارد که در زمان تهیه گزارش، مزیت اقتصادی کره جنوبی، در بخش‌های کشاورزی و خدمات، و مزیت نسبی کره شمالی، در زمینه صنایع سنگین و نیز درآمد سرانه بوده - که گزارش، این درآمد را در کره شمالی حدود ۲۰ درصد بالاتر از کره جنوبی تخمین می‌زند.

در مورد وضعیت نسبی درآمد سرانه در دو کره، البته تخمین‌های متفاوتی وجود دارد و در برخی از آنها، کره شمالی دارای برتریِ ذکر شده در گزارش مه ۱۹۷۲ سیا نیست. ولی اغلب تخمین‌ها حکایت از آن دارند که تا سال ۱۹۷۳، کره شمالی و کره جنوبی به لحاظ درآمد سرانه وضعیت تقریبا برابری داشته اند. هرچند از آن به بعد کره شمالی، نخست با شیبی ملایم و سپس با شتاب، از همسایه جنوبی خود عقب افتاده است.

افزایش تصاعدی فاصله دو کره
به خاطر عدم انتشار اطلاعات اقتصادی در کره شمالی، اطلاع از میزان تولید ناخالص داخلی این کشور به راحتی ممکن نیست. اما بانک مرکزی کره جنوبی و برخی موسسات جهانی، بر مبنای داده‌هایی که به دست می‌آورند تخمین‌هایی را در این زمینه منتشر می‌کنند.

مطابق تخمین بانک مرکزی کره جنوبی، در سال ۲۰۱۸ تولید ناخالص داخلی کره شمالی با بیش از ۲۵ میلیون جمعیت، ۳۲ و نیم میلیارد دلار، و درآمد سرانه مردم آن ۱۲۹۸ دلار بوده است. این در حالی است که در همان سال، تولید ناخالص داخلی کره جنوبی با جمعیت بیش از ۵۱ میلیون جمعیت، ۱۷۲۰ میلیارد دلار (بیش از ۵۰ برابر)، و درآمد سرانه آن حدود ۳۳۳۲۰ دلار بوده است (حدود ۲۵ برابر).

کره جنوبی هم اکنون، یازدهمین اقتصاد بزرگ دنیا و یکی از تولیدکنندگان صنعتی پیشرو در جهان محسوب می‌شود که برخی شرکت‌های آن -همچون سامسونگ، ال جی یا هیوندای- سهم بزرگی از بازار‌های اروپا، آسیا و آمریکا را به تسخیر خود در آورده اند.

کره شمالی، اما در سه دهه گذشته به تدریج به یکی از فقیرترین کشور‌های آسیا تبدیل شده که بخش بزرگی از جمعیت آن، دچار سوء تغذیه مزمن هستند. لازم به ذکر است که به علت عدم دسترسی نهاد‌های بین المللی به اطلاعات کره شمالی، درآمد سرانه آن در بسیاری از جدال جهانی ذکر نمی‌شود.
اما جدول‌هایی که حاوی تخمین‌های عددی از کره شمالی هستند، معمولا این کشور را در اواخر فهرست کشور‌های آسیایی از نظر درآمد سرانه قرار می‌دهند.

کره شمالی حتی در دهه‌های اخیر، امواج مختلف قحطی را پشت سر گذاشته است. در قحطی دهه ۱۹۹۰، صد‌ها هزار نفر از مردم کره شمالی جان خود را از دست دادند و پیونگ یانگ ناچار شد برای نخستین بار از جامعه بین المللی کمک غذایی درخواست کند.
در اکتبر (آبان) سال پیش نیز، سازمان ملل هشدار داد که حدود ۱۱ میلیون نفر از مردم آن کشور نیازمند کمک‌های فوری غذایی هستند. بنا به اعلام سازمان ملل، مردم کره شمالی در این سال، که شاهد خشکسالی بود، به طور متوسط با روزانه ۳۰۰ گرم غذا زنده مانده بودند.

بر اثر تفاوت شرایط زندگی و به ویژه کمبود مواد غذایی، امید به زندگی در کره شمالی ۱۲ سال کمتر از کره جنوبی است.
کره شمالی می‌خواست
کره شمالی در عین حال، دارای تسلیحات اتمی، یکی از قدرتمندترین نیرو‌های موشکی جهان و چهارمین ارتش بزرگ دنیاست

چهارمین ارتش بزرگ جهان
بررسی تمام عوامل منجر به فاصله دو کره شمالی و جنوبی، البته به فرصت جداگانه‌ای نیاز دارد. سیاست گذاری‌های اقتصادی متفاوت دو کشور، فروپاشی شوروی و قطع کمک‌های مسکو به پیونگ یانگ، حتما در شروع و تشدید این فاصله نقش مهمی داشته اند.

اما میزان تعیین کننده‌ای از فاصله موجود، ناشی از هزینه انتخاب‌های راهبردی کره شمالی در زمینه‌های تسلیحاتی و هسته‌ای بوده است. هزینه‌ای که بخشی از آن مستقیم (مخارج نظامی)، و بخشی دیگر غیرمستقیم محسوب می‌شود (تبعات انزوای بین المللی و به ویژه تحریم‌های وضع شده پس از ۲۰۰۶ بر سر برنامه هسته‌ای پیونگ یانگ).

برای درک ابعاد عظیم مخارج نظامی کره شمالی، ضروری است یادآوری شود که این مخارج، حدود یک چهارم تولید ناخالص ملی این کشورِ به شدت فقیر را به خود اختصاص می‌دهند.

نتیجه آنکه مطابق گزارش "موازنه نظامی" ۲۰۱۷، در این سال کره شمالی با وجود برخورداری از نصف جمعیت کره جنوبی، ارتشی دو برابر با حدودا ۱.۲ میلیون نفر پرسنل داشته است. همچنین با وجود برتری هوایی سئول به لحاظ کیفیت و تعداد هواپیما (۵۶۷ در مقابل ۵۴۵)، پیونگ یانگ از نظر توپخانه (۲۱ هزار به ۱۱ هزار)؛ تانک (۳۵۰۰ به ۲۴۰۰) و زیردریایی (۷۳ به ۲۳) به شدت از سئول برتر بوده است.

برخی از ویژگی‌های نظامی کره شمالی، آن را نه تنها فراتر از رقیبِ به شدت مسلح خود یعنی کره جنوبی، که در سطح یک قدرت جهانی قرار می‌دهند. مثلا اگرچه کره شمالی از نظر جمعیت در رده ۵۲ دنیا قرار گرفته، اما چهارمین ارتش بزرگ دنیا را دارد. تعداد نیرو‌های ویژه و نیز زیردریایی‌های کره شمالی نیز، بعد از آمریکا در رده دوم جهانی هستند.

پیونگ یانگ، به علاوه دارای یکی از قدرتمندترین نیرو‌های موشکی دنیاست و موشک‌های آن، با برد حداکثر ۱۳ هزار کیلومتر، ایالات متحده و اروپا را در تیررس دارند.

از همه این‌ها مهم‌تر، قدرت هسته‌ای کره‌شمالی است که گفته می‌شود "شامل ۲۰ الی ۳۰ سلاح اتمی" می‌شود. پیونگ یانگ حتی در ژانویه ۲۰۱۶ (دی ماه ۱۳۹۴)، مدعی آزمایش کردن بمب هیدروژنی شده، هرچند این ادعا هنوز به اثبات نرسیده است.

در نگاه این ستایش کنندگان، تبدیل شدن پیونگ یانگ به یک قدرت برتر نظامی، به ویژه در عرصه‌های موشکی و هسته ای، حکومت این کشور را برای همیشه در مقابل هرگونه تهدیدی مصون کرده و درنتیجه، دستاورد عظیمی است.

حتی اگر این "دستاورد"، باعث شده باشد تا درآمد سرانه مردم کره شمالی، که زمانی بالاتر از همسایگان جنوبی شان بود، طی چند دهه به حدود یک بیست و پنجم (۴ درصد) درآمد سرانه شهروندان کره جنوبی برسد.
۰
نظرات بینندگان
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    سایر رسانه ها
    تازه‌‌ترین عناوین
    پربازدید