لی ژنشنگ؛ سرباز خبری سرخ رنگ

لی ژنشنگ جان خود را برای ثبت انقلاب فرهنگی چین روی نگاتیو به خطر انداخت او عکاس یکی از روزنامه‌های دولتی بود و به همین خاطر به افراد و اماکنی دسترسی داشت که در آن سال‌های آشفته قرن بیستم کمتر کسی می‌توانست.

او ده‌ها هزار عکس گرفت، بعضی از آن‌ها را چاپ کرد و باقی را از ترس مجازات زیر چوب‌های کف آپارتمانش مخفی کرد. چیزی که آن موقع نمی‌دانست این بود که این عکس‌ها بالاخره روزی از مخفیگاه خارج می‌شوند و به دنیای بیرون راه پیدا می‌کنند.

ژنشنگ چند روز پیش در سن ۷۹ سالگی و به خاطر خون‌ریزی مغزی در آمریکا درگذشت. از او پیش از مرگش نقل شد "من تمام عمرم را صرف مشاهده و ثبت تاریخ کردم. حالا هم به تاریخ خواهم پیوست. "

سرباز خبری سرخ‌رنگ
لی در ۱۹۴۰ در یکی از خانواده‌های فقیر استان لیائونینگ به دنیا آمد و در شرایط سختی بزرگ شد. مادرش وقتی تنها سه سال داشت درگذشت و تا سن ده سالگی به پدرش در کار‌های مزرعه کمک می‌کرد. به همین خاطر دیر به مدرسه رفت، اما خیلی سریع شاگرد اول کلاسش شد.

او در ادامه از مدرسه فیلم چانگچون پذیرش گرفت و نهایتا به عنوان عکاس در روزنامه هیلانگجیانگ در شمال شرقی چین استخدام شد. او کارش را همزمان با یکی از خشن‌ترین دوره‌های تاریخی چین آغاز کرد. انقلاب فرهنگی در سال ۱۹۶۶ و با هدف حذف رقیبان مائو، رهبر حزب کمونیست، بر پا شد.

مائو هزاران جوان چینی را بسیج کرد تا "چهار کهنه" فرهنگی چینی را نابود کند - سنت‌های کهنه، عادت‌های کهنه، فرهنگ کهنه و طرز فکر کهنه.

شناگران در حال خواندن "کتاب سرخ کوچک" مائو

داشگاه‌ها تعطیل شد تا دانشجو‌ها بر "انقلاب" تمرکز کنند، و هر چه این جنبش گسترده‌تر شد، دامنه حمله‌های آن‌ها نیز بیشتر شد و دامن هر کس و هر چیزی را که به نوعی در جایگاه قدرت بود گرفت. بچه‌ها با والدینشان درگیر شدند و دانش‌آموزان با معلمانشان. روشنفکران تبعید شدند. هزاران نفر یا جان خود را زیر مشت و لگد از دست دادند یا مجبور به خودکشی شدند.

شغل جدید لی او را در موقعیتی قرار داد تا خشونت و بی‌رحمی جاری در اطرافش را ضبط کند. او متوجه شد که به گارد‌های سرخ - دانشجویان تندرو - اجازه داده می‌شود که از هر چه می‌خواهند عکس بگیرند، برای همین تصمیم گرفت برای خودش بازوبندی درست کند که رویش نوشته شده بود "سرباز خبری سرخ‌رنگ".

او قبلا در مصاحبه‌ای گفته بود: "شغلم به من اجازه می‌داد تا بدون مزاحمت از آزار مردم عکس بگیرم. متوجه شدم که باید این دوره پرتلاطم را ثبت کنم. راستش مطمئن نبودم که دارم این کار را برای انقلاب می‌کنم، یا برای خودم، یا برای آینده. "

شاهد عینی: ماجرای تأسیس جمهوری خلق چین‏
اما برایش واضح بود که حساسیت این تصاویر می‌تواند برایش دردسرساز شود، برای همین نگاتیو‌ها را زیر چوب‌های کف آپارتمانش مخفی کرد - چیزی حدود ۲۰ هزار نگاتیو.

تراشیدن مو‌های استاندار استان هیلونگ جیانگ به اتهام بلند کردن موهایش به تقلید از مائو

وقتی بالاخره در ۱۹۶۸ به اقدامات ضدانقلابی متهم شد، مقامات خانه‌اش را زیر و رو کردند، اما نتوانستند نگاتیو‌ها را پیدا کنند. اگر آن‌ها را پیدا می‌کردند، مجازات سختی در انتظار لی بود و نگاتیو‌ها نیز به احتمال زیاد نابود می‌شد.

به اقرار خودش "کار نسبتا خطرناکی بود. وقتی عکس‌ها را می‌گرفتم اصلا نمی‌دانستم که ممکن است به چه دردی بخورند. " عکس‌ها محفوظ بودند، اما خودش نه - او محکوم شد و به همراه همسرش دو سال زندان با اعمال شاقه گرفت.

بعد از آزادی به آپارتمانش برگشت و نگاتیو‌ها را صحیح و سالم پیدا کرد. او نهایتا استاد دانشگاهی در پکن شد و کارهایش در دهه ۱۹۸۰، وقتی که مطبوعات چینی آزادی خفیفی پیدا کرده بودند، در یکی از جشنواره‌های عکاسی این شهر به نمایش درآمد.

گارد‌های سرخ به خاطر بازوبند‌های سرخشان با این نام شناخته می‌شدند

همان موقع بود که رابرت پلج، بنیانگذار آژانس عکس کنتاکت پرس، با عکس‌های او آشنا شد و در ادامه کار‌های او را در قالب کتابی منتشر کرد. اسم کتاب را هم گذاشتند سرباز خبری سرخ‌رنگ.

پلج می‌گوید "ما برای همیشه بابت خطری که لی به جان خرید مدیون او خواهیم بود. او وقتی این عکس‌ها را حفظ کرد که بیشتر همکارانش با نابودی عکس‌های سیاسی ناخوشایندشان موافقت کرده بودند. "

او می‌گوید که لی همه عکس‌هایش را در پاکت‌های کاغذی قهوه‌ای‌رنگ نگه می‌داشت. روی هر پاکت شرح کاملی به خط چینی نوشته بود. محله‌ها و شهرستان‌ها، اسامی افراد، عناوین رسمی و اتفاقات همگی با دقت مشخص شده بودند. سرانجام عکس‌های او در خیلی از کشور‌های دنیا نمایش در آمد.

لی ژنشنگ در مراسم اهدای جایزه لوسی

او در سال ۲۰۱۳ برنده جایزه لوسی شد که به اسکار دنیای عکاسی معروف است؛ و در سال ۲۰۱۸ نیز کارهایش برای نخستین بار با متن چینی به چاپ رسید و در هنگ‌کنگ منتشر شد.

آژانس عکس کنتاکت پرس در اطلاعیه‌ای که به مناسبت مرگ او منتشر کرده است می‌نویسد: "هیچ عکاس دیگری انقلاب فرهنگی را به کاملی و جامعی لی ژنشنگ پوشش نداده است. او میراث تصویری گران‌بهایی از خود به جا گذاشته است و جایش بسیار خالی خواهد بود. "