محمود بهزاد؛ پدر زیست‌شناسی نوین ایران

محمود بهزاد؛ پدر زیست‌شناسی نوین ایران

جهان چگونه آغاز شد؟، جهان در سراشیبی سقوط، حیات در آسمان‌ها، حیات و انرژی، دانشنامه عمومی (جهان جانداران)، راز وراثت، رمز تکوین، مغز آدمی از دیدگاه روان‌شناسی، نکاتی چند درباره روان‌شناسی فیزیولوژیک، نکاتی چند درباره زیست‌شناسی" و ... نام برد .

کد خبر : ۸۴۰۳۰
بازدید : ۸۲۶۸
محمود بهزاد؛ پدر زیست‌شناسی نوین ایران
محمود بهزاد با بیش از ۶۰ سال تجربه تدریس در زمینه‌های زیست، فیزیولوژی و ژنتیک در این زمینه پدر زیست‌شناسی نوین ایران نام گرفت. آثار او عموماً مورد استقبال و توجه دانش‌پژوهان، دانشجویان و دانش‌آموزان قرار گرفته و برخی از تالیف‌ها و ترجمه‌های وی به چاپ دهم نیز رسیده است.

شاید بسیاری از رهگذرانی که از میدان قدیمی شهر رشت (سبزه‌میدان) عبور می‌کنند، ندانند سردیس مردی که در وسط میدان قرار دارد، متعلق به کیست. سردیس متعلق به مردی است که پدر زیست‌شناسی نوین ایران لقب گرفت.
محمود بهزاد ۲۲ اسفند ۱۲۹۲ درست در زمانی در رشت متولد شد که چند ماهی بود از جنبش میرزاکوچک خان جنگلی می‌گذشت و دوران پرالتهابی سپری می‌شد. خودش درباره شرایط خانوادگی‌اش در جایی گفته است: "پدرم جواهرساز بود و خیلی آدم روشن و ضدخرافه‌ای بود.
همه ما و حتی فرزندان قوم و خویش‌هایمان را هم، حتی با زور به مدرسه فرستاد. روزنامه‌خوان بود و مجلات و روزنامه‌های بادکوبه هم برایش می‌آمد و در جریان مسایل دنیا بود. یادم است، موقع نوشتن اولین کتاب‌هایم به تهران می‌آمد و هرچه را که لازم بود، برایم تهیه می‌کرد؛ گاهی هم با چه زحمتی.
عمویم جواهر می‌ساخت و پدرم سرپرستی می‌کرد. هر ۲ هم عضو نهضت جنگل بودند. یادم هست که همیشه با تفنگ به مغازه می‌رفت. وقتی بچه بودم، خیلی از جنگلی‌ها از جمله دکتر حشمت را دیده‌ام. در همین حدود اداره ثبت اسناد امروز را می‌گفتند "قورق کارگذار". اینجا جایی بود که جنگلی‌ها را می‌آوردند و اعدام می‌کردند. صحنه‌ای که در کودکی بار‌ها شاهدش بودم. "

بهزاد تحصیلاتش تا دوره متوسطه را در رشت گذراند و جزء نخستین افرادی بود که در گیلان دیپلم گرفت. ۱۳۱۱ خورشیدی وارد دانشسرای عالی شد و سه سال بعد در حالی که در رشته "علوم طبیعی و تربیتی" شاگرد اول شده بود، فارغ‌التحصیل شد.

فعالیت‌های علمی
"پس از خدمت سربازی، پنج سال در کرمانشاه به تدریس پرداخت و سپس به رشت بازگشت. یک سال نیز در سمنان ماند و همزمان با تدریس زمین شناسی، آن ناحیه را هم مورد مطالعه قرار داد که نتیجه‌اش روشن شدن وضع دوران‌های زمین‌شناسی بود. به دلیل آشنایی کامل با زبان فرانسوی و مطالعات مداوم، کتاب "داروین چه می‌گوید؟ " را در ۱۳۲۲ خورشیدی تالیف و کتاب «راز وراثت» اثر ژان روستان را در ۱۳۲۳ خورشیدی ترجمه کرد. " (۱)

خودش درباره تالیف این کتاب خاطره‌ای دارد که به قول خودش درس زندگی‌اش هم به شمار می‌رود. در نقل خاطره به حضور دکتر عبدالعلی طاعتی و تاثیرپذیری‌اش از او در نوع نگارش کتاب اشاره کرده و گفته است: "ساده‌نویسی را او به من آموخت. هم نویسنده خوبی بود و هم شاعر خوبی.
کتاب «داروین چه می‌گوید؟» را که نوشتم و آماده چاپ شد به او دادم که نگاهی کند. بعد از خواندن پاراگراف اول، نگاهی به من کرد و دوباره خواند و بار دیگر نگاهی به من کرد و گفت، چه می‌خواهی بگویی؟ به او گفتم. گفت، همین را بنویس. نوشتم.
بعد گفت، حالا همین را لفظ قلم بنویس. نوشتم. گفت، حالا مقایسه کن. دیدم تفاوت وحشتناکی دارد، خجالت کشیدم و درس بزرگ زندگی‌ام را یاد گرفتم. گفت، هروقت می‌خواهی بنویسی، فکر کن شخصی جلوی تو هست، داری با او حرف می‌زنی. در واقع این درس هم کمک بزرگی به من کرد و هم من به کمک آن، خیلی‌ها را نویسنده کردم. معمولا آنچه نوشته‌ها را غیرقابل فهم می‌کند، اظهار فضل نویسنده است. "

"در ۱۳۲۴ خورشیدی همزمان با تدریس در دبیرستان البرز تهران در دانشکده داروسازی هم ثبت نام کرد و در ۱۳۲۸ خورشیدی توانست مدرک دکتری داروسازی دریافت کند.
از ۱۳۳۹ خورشیدی به مدت ۱۵ سال در دبیرستان رازی، علوم طبیعی را به زبان فرانسوی تدریس کرد. در همین سال با ترجمه کتاب «سرگذشت زمین» تالیف جورج گاموف برنده جایزه سلطنتی شد. ترجمه «روان‌شناسی فیزیولوژیک» در ۱۳۴۸ خورشیدی از دیگر ترجمه‌های اوست که موجب شد، برای تدریس روانشناسی فیزیولوژیک به دانشگاه تهران دعوت شود. گرایش اصلی محمود بهزاد تعلیم عملی زیست‌شناسی است.
وی در دانشگاه تهران، دانشگاه ملی و دانشسرای عالی نیز تدریس می‌کرد. دکتر بهزاد به سه زبان فرانسه، انگلیسی و آلمانی آشنایی داشت و با بیش از ۶۰ سال تدریس در زمینه‌های مختلف زیست‌شناسی، فیزیولوژی و ژنتیک به عنوان «پدر زیست‌شناسی نوین ایران» معروف شد. " (۲)

اندیشه بهزاد
محمود بهزاد در بخشی از مقاله‌ای با عنوان "شوق دانش‌اندوزی" درباره علم‌آموزی و کنجکاو کردن دانش‌آموزان به یادگیری دروس نوشته است: " یکی از راه‌های علم‌آموزی، کنجکاو کردن شاگردان برای دانستن امری است که قبلاً چندان بـدان تـوجه نداشته‌اند.
هنگامی که دانش‌آموزی کـنجکاو بـشود، موضوع را به خوبی فرا می‌گیرد و آن موضوع جزو دانسته‌هایش می‌شود، بدون آنکه کوشش کند آن را مثل مطالب کتاب‌های درسی از حفظ کند. راه دیگر این است که معلم از صورت سخنگو بیرون بیاید و شاگردان را بـه فـکر کردن و سخن گفتن وادارد.
برای این کار معلم باید پرسش‌هایی دربارهٔ موضوع درس مطرح کند و از شاگردان پاسخ آن‌ها را بخواهد و وضعی پیش آورد که همه در پاسخ دادن شرکت کنند. چه بهتر که پرسش روی تخته سیاه نوشته شـود و پاسـخ‌ها اگرچه نـادرست باشند، در برابر آن نوشته شوند و از شاگردان خواسته شود که پاسخ درست را بیایند تا با این عمل راه برای درک پاسـخ درست باز شود. " (۳)

آثار
از محمود بهزاد تاکنون ۸۰ عنوان کتاب به صورت تالیف و ترجمه در زمینه‌های پزشکی، داروسازی و زیست‌شناسی منتشر شده است. او همچنین بیش از ۹۰ عنوان کتاب را ویرایش کرده و متجاوز از ۲۰۰ مقاله را ترجمه یا تالیف کرده است. از آثار این محقق، نویسنده و مترجم پرکار می‌توان به ابعاد انسانی نوع آدمی، بدن من، بیوتکنولوژی، بیولوژی برای همه و تئوری تکامل و روان‌شناسی اشاره کرد.
بهزاد همچنین کتاب بسیاری را ترجمه کرده که از آن جمله می‌توان از ۸ گناه بزرگ انسان متمدن، آدمی حافظه، ماشین، آقای تامپکینز در اندرون خود، آیا به راستی مردان برتر از زنان‌اند؟، اسرار بدن، اسرار مغز آدمی، ایمونولوژی در یک نگاه، بیوگرافی پیش از تولد، بیونیک، پاولف، پیدایش جهان و انسان، تکامل (سری طلایی)، تن آدمی، تنها یک زمین، جانورشناسی (سری طلایی)، جهان از چه ساخته شده است؟،
جهان چگونه آغاز شد؟، جهان در سراشیبی سقوط، حیات در آسمان‌ها، حیات و انرژی، دانشنامه عمومی (جهان جانداران)، راز وراثت، رمز تکوین، مغز آدمی از دیدگاه روان‌شناسی، نکاتی چند درباره روان‌شناسی فیزیولوژیک، نکاتی چند درباره زیست‌شناسی" و ... نام برد که ذکر تمام این تالیفات و ترجمه‌ها در این مطلب نمی‌گنجد.

درگذشت
پروفسور محمود بهزاد، سرانجام هشتم شهریور ۱۳۸۶ در پی بیماری سرطان معده در منزل شخصی‌اش در رشت درگذشت.

پی‌نوشت:
۱- خبرگزاری شبستان، ۷ شهریورماه ۱۳۹۸،
۲- همان
۳- رشد معلم، مهر ۱۳۹۱
۰
نظرات بینندگان
اخبار مرتبط سایر رسانه ها
    سایر رسانه ها
    تازه‌‌ترین عناوین
    پربازدید