نقد و بررسی سریال "خانه امن"

 

فرادید| سریال خانه امن که این شب‌ها از شبکه یک سیما پخش می‌شود مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرده است. این سریال در ۵۰ قسمت تولید شده، اما ممکن است در فصل‌های بعدی نیز ادامه داشته باشد. تیتراژ مجموعه تلویزیونی خانه امن با صدای "رضا یزدانی" در حال پخش است که قبل‌تر نیز در مجموعه "ترورخاموش" با این تیم همکاری می‌کرد.

به گزارش فرادید، سریال پرحاشیه «خانه امن» به نویسندگی حسین تراب نژاد با طراحی فیلمنامه مرتضی اصفهانی، کارگردانی احمد معظمی و تهیه کنندگی ابوالفضل صفری از ۱۰ آبان از شبکه یک سیما شروع شد؛ سریالی ۵۰ قسمتی که جنجال‌های زیادی را در محافل رسانه‌ای و سیاسی با سوژه داغ و ملتهب خود به وجود آورده است.  

مجموعه تلویزیونی "خانه امن" جزو سریال‌های مطرح این روز‌های رسانه ملی است که توانسته نظر بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کند. اگر اندکی به بازی بازیگران و عوامل ساخت آن توجه کنیم، در می‌یابیم که این سریال شروع خوبی داشته و تا اینجای سریال توانسته است جذاب واقع شود.

به نظر می‌رسد که این سریال هم درامی با بن مایه‌های امنیتی در قالب یک تریلر جاسوسی، ذیل یک تم سیاسی را مشابه با سریال پرحاشبه "گاندو" به مخاطب خود عرضه کرده است. البته آن گونه که از شواهد امر پیداست این سریال علاوه بر درون مایه امنیتی و جاسوسی، نیم نگاهی هم به فساد‌های اقتصادی داخلی در کشور با محوریت پولشویی برای تامین بودجه فعالیت‌های تروریستی علیه ایران دارد.

این سریال جزو آثار پرلوکیشن و پر بازیگر تلویزیون محسوب می‌شود که در شهر‌های مختلف تصویربرداری شده و حتی بخشی از آن در چند کشور دیگر جلوی دوربین رفته است.

با این حال اگر چه احمد معظمی کارگردان تلویزونی، با دو اثر شاخص خود یعنی "سارق روح" «درباره فرقه‌های انحرافی» و یا "ترور خاموش" «پیرامون باند‌های مافیایی موادمخدر» با آثار پیچیده و یا پیچیده نما، خود را به مخاطب نشان داده است، اما سوژه‌های امنیتی با رویکردی شناختی به گروه‌های تروریستی، البته با قرائتی سیاسی و ایدئولوژیک، خانی متفاوت از دو خان طی شده توسط معظمی است.

سریال خانه امن، سریالی با تم امنیتی که موضوع محوری آن مقابله دستگاه اطلاعاتی کشور با ناامنی‌هایی از جنس داعش یا مفاسدی از نوع اقتصادی و ... است. موضوعی که جذابیت و ظرفیت خوبی برای به تصویر کشیدن رشادت‌های سربازان گمنام امام زمان (عج) در ماموریت‌هایی خطیر است. اما این جذابیت پرداختن به سوژه‌های امنیتی، شمشیری دو لبه است که ظرافت‌ها و ملاحظات بسیاری را در تمام مراحل نگارش تا نمایش آن باید مد نظر قرار داد.

برخی منتقدان به قسمت دوم این سریال واکنش نشان داده و گفته بودند "در دومین قسمت سریال «خانه امن» شخصی که در سریال نامش "خاوری" و از متهمان اقتصادی است که پیش از بازداشت از کشور گریخته و یادآور کاراکتر "محمودرضا خاوری" متهم فساد بانکی است، در ویلای شخصی‌اش در کانادا زندگی می‌کند، توسط یکی از نیرو‌های امنیتی کشته می‌شود."

این منتقدان گفته بودند "عملا با استفاده از این سکانس و ارجاع به واقعیت در لایه نخست هیجان فراوانی در این سریال ایجاد می‌شود و احتمالا یک حس رضایت عمومی از دیدن این سکانس در افکار عمومی شکل می‌گیرد و توده‌ها در شبکه‌های مجازی بسیار مسرور و شادمان هستند که نیرو‌های امنیتی وعده ترور یک اختلاس‌گر فراری به نام خاوری را می‌دهند."

آن ها تاکید کرده بودند "سکانس ترور خاوری ممکن است در لایه اول بسیار خوشایند و باب طبع افکار عمومی باشد و مورد استقبال رسانه‌ها هم قرار گیرد و به خاطر فشار اقتصادی و ... و نشان دهنده قدرت امنیتی ایران در آنسوی مرز‌ها باشد، اما وقتی که خاوری هنوز زنده و در حال گذران زندگی در کانادا است، این تصویرگری سبب تضعیف قدرت امنیتی ایران در لایه دوم خواهد شد و عواقب منفی بین المللی فراوانی برای جمهوری اسلامی در آینده‌ای در چندان نزدیک رقم خواهد زد؛ چه اینکه می‌تواند یک تهدید رسمی از سوی جمهوری اسلامی تلقی شود و کار به دام انداختن و بازداشت خاوری با همین یک سکانس، چندین برابر دشوارتر از گذشته شود."

همچنین این معتقدان معتقدند "فارغ از جذابیت و مخاطب پسند بودن این سکانس در میان عامه مردم، این تصویرگری عوارض گسترده‌ای برای سازمان‌های امنیتی در آینده خواهد داشت و پیامدی مخاطره‌آمیز برای دستگاه پلیسی، امنیتی و دیپلماتیک خواهد داشت و پیامی منفی را به فضای بین المللی مخابره خواهد کرد."

 

این دسته از منتقدان گفته بودند "با سالیان متوالی غربی‌ها در تلاش‌اند ایران را عامل بسیاری از حوادث تروریستی همچون قتل شاپور بختیار در تابستان ۱۹۹۱، کشته شدن فریدون فرخزاد شومن، خواننده ایرانی در بن آلمان در تابستان ۱۹۹۲ و ترور سران حزب دموکرات کردستان ایران در رستوران میکونوس برلین در سپتامبر ۱۹۹۲ ... معرفی کنند. اما به علت نبود اسناد کافی این موضوع تا کنون نتوانسته‌اند به صورت اهرم جدی علیه ایران مورد استفاده قرار دهند."

البته، این منتقدان تاکید کرده بودند "اما در سریال خانه امن برای اولین بار و به صورت رسمی، نیرو‌های امنیتی - پلیسی یک شهروند ایرانی کانادایی را در خاک کانادا ترور می‌کنند و حتی به بخشی از اعلان رسمی سریال تبدیل می‌شود. بسیار عجیب است که طراحان این سریال به عواقب این موضوع اصلا توجه نکرده‌اند، آن هم در شرایطی که خاوری در خارج از کشور زنده است و پیگیری‌های رسمی برای بازگرداندن وی به کشور در جریان است."

آن ها بیان کردند "اگر به هر دلیلی خاوری یا کسی شبیه به وی بر اثر اتفاقی چه عادی و چه غیرعادی! از دنیا برود (مانند آنچه برای قاضی منصوری اتفاق افتاد)، آیا همین سریال نمی‌تواند مستمسکی برای اتهام زنی جدی به ایران شود؟ حال سریالی از شبکه اول صداوسیما پخش شده که رسما یک تروربین المللی را گردن گرفته است! این جریان می‌تواند در آینده همان موجی را ایجاد کند که طرف مقابل به آن نیاز دارد."

احمد معظمی کارگردان این سریال به گفتگو با رسانه‌ها پرداخته و در پاسخ به منتقدان درمورد کشته شدن خاوری گفته بود "ما قرار گذاشتیم سریالی بسازیم که هم اسمش و هم درونش "خانه امن" باشد، در فیلم‌سازی هم چنین قاعده‌ای را پی گرفتیم حرفی نزدیم و کاری نکردیم که به آن معتقد نباشیم، وقتی شما اسم فیلمی را "خانه امن" می‌گذارید سریال ملّی است و قرار است حرف نظام را بزند نمی‌تواند فیلم خیلی بی‌جهتی نسبت به مسائل داخل باشد، امروز در کشوری زندگی می‌کنید که تورم و مشکلات اقتصادی به‌وجود آمده و مردم درگیرش هستند."

معظمی بیان کرد "اساساً وجود کاراکتر افشین و خطّی که او تعقیب می‌کند نمی‌توانست از مسائل اقتصادی و روز کشور بگذرد، در واقعیت ماجرا با پرونده‌هایی سروکار داشتیم و به آن‌ها مراجعه کردیم که تروریسم اقتصادی در کشور ما حضور دارد."

او افزود "در ابتدای سریال یا فیلم موظفیم پروتکل‌ها را رعایت کنیم و می‌نویسیم نام‌ها تصادفی‌اند و مختص شخص خاصی نیستند، از این جهت خاوری فرضی که در داستان ما اعدام می‌شود، دو کارکرد دارد؛ اول کارکرد دراماتیک مثل خیلی از فیلم‌های دنیا؛ ما فیلم می‌سازیم در روند فیلم‌سازی کارکرد اقتدار و امیدآفرینی داشته باشد."

این کارگردان گفته بود "می‌دانید چقدر مردم از این ماجرا خوشحال شدند، کسی نمی‌تواند بگوید من خوشحال نشدم، اصلاً و اساساً ارتباط نزدیک و صریحی که بیننده گرفت به‌خاطر این اتفاقات بود یک‌مقداری بغض‌شان با نمایش این سکانس بیرون ریخت، تلویزیون به این مسائل رسیده است و ما را حمایت کرد تا بافت فیلم بافت روز کشور باشد، وقتی مسائل جاری مانده اولویت‌مان طبیعتاً این مسائل جاری است. "

معظمی ادامه داد "کارکرد دوم کارکرد سیاسی است که هر فاسد و فراری اقتصادی که بعد‌ها به بیت‌المال دست‌اندازی کند با دیدن چنین صحنه‌ای آرامش نداشته باشد، اگر کمال قصه ما با داعش می‌جنگد و افشین قصه ما هم به نبرد تروریست اقتصادی رفته است، کارکرد‌های امیدآفرین دارد."

احمد معظمی خاطر نشان کرد "نباید فراموش کنیم حاج قاسم توسط چه‌کسی و چطوری به شهادت رسید، ما یادمان نمی‌رود که صدام چه کرد و یادمان نمی‌رود یک عده در اوج بدبختی اقتصادی مردم دلار برداشتند و فرار کردند، به‌گمان‌مان همه کسانی که دل در گروی علاقه به کشور دارند با این موارد همراه هستند"