بازگشت صادرات نفت؟

سعید آسمانی | در ماه‌های اخیر، پیش‌بینی نتایج انتخابات آمریکا تاثیرات قابل‌توجهی بر بازار سرمایه ایران داشته است؛ به گونه‌ای که با بررسی رویداد‌های انتخاباتی آمریکا مشاهده می‌کنیم، ترامپ تا حدی مورد استقبال اهالی بازار سرمایه بود که البته بیشتر به دلیل سیاست‌های خروج از برجام و رشد نرخ دلار بوده است.

با تغییر نظر‌سنجی‌ها و پیشی گرفتن بایدن، بازار سرمایه ریزش سنگینی را تجربه کرد، به گونه‌ای که می‌توان گفت، تاثیر روی کار آمدن بایدن در بازار سرمایه ایران در قیمت سهام شرکت‌ها پیشخور شده است. اما آیا واقعا این پیش‌بینی برای کاهش قیمت‌ها و ریزش بازار با انتخاب بایدن به جای ترامپ در بازار درست بوده است؟

حضور ترامپ اگرچه در کوتاه‌مدت با توجه به تاثیراتی که برای افزایش قیمت دلار در کشور ما و در واقع بی‌ارزش‌تر شدن ریال داشت تاحدی مورد استقبال بازار سرمایه بود، اما باید در نظر گرفت بدترین نوع ریسکی که بازار سرمایه می‌تواند با آن مواجه باشد، ریسک تنش‌های سیاسی بین‌المللی و مداخله نظامی است.

به‌طور مثال با شهادت سردار سلیمانی در سال گذشته بازار سرمایه یکدست قرمزی داشتیم که حتی برخی از فعالان قدیمی بازار هم به دنبال نقد کردن سرمایه خود بودند. در واقع مهم‌ترین رکن برای سرمایه‌گذاری بلند‌مدت بحث ثبات بازار و امنیت سرمایه است.

تنش‌های سیاسی همراه با روی کار بودن دولت جمهوری‌خواه در آمریکا همواره به گونه‌ای بوده که جنگ‌های منطقه خاورمیانه در زمانی رخ داده که دولت‌های جمهوری‌خواه در راس کار بوده‌اند.

بررسی بازار‌های جهانی نشان‌دهنده این مطلب است که مهم‌ترین عامل تاثیر‌گذار بر این بازار، اقتصاد آمریکا و چین و روابط این دو کشور است. روابط پرتنش دولت ترامپ و چین همواره اثر منفی بر اقتصاد جهانی داشته و کشور ما نیز به‌عنوان کشوری که یکی از مقاصد مهم صادراتی‌اش بنادر چین است، اثر مستقیمی از این تحولات می‌پذیرد.

با توجه به پیش‌بینی ثبات اقتصاد چین بعد از کشف واکسن کرونا و پایان سیاست‌های پرتنش ترامپ علیه دولت این کشور باید منتظر بازاری با رشد تولید و افزایش شاخص‌های اقتصادی نظیر شاخص مدیران در این کشور باشیم که با رشد تولیدات و تاثیری که بر نرخ‌های جهانی دارد، به نظر می‌رسد روند رو به رشد قیمت‌های جهانی کالا‌ها ادامه‌دار باشد.

البته باید دید در ماه‌های ابتدایی دولت بایدن، ایران در چه حد می‌تواند در بحث صادرات و فروش نفت موفق باشد و از تغییر دولت در آمریکا سود ببرد؛ اگر این تغییرات مشکلات موجود برای صادرات و انتقال پول را کمتر کند و با در نظر گرفتن تجربه سال‌های اخیر برای دور زدن تحریم‌ها و بدبینی‌های به وجود آمده درخصوص برجام و بدعهدی‌های دولت ترامپ درخصوص برجام و وجود برخی خطوط قرمز درخصوص به رسمیت شناختن رژیم اشغالی و سیاست‌های منطقه‌ای، به نظر می‌رسد حتی اگر مذاکراتی برای برجامی مجدد شکل بگیرد، بعید است در دولت اول دموکرات‌ها به نتیجه برسد؛ بنابراین نباید خیلی به توافقات بزرگ در طول سال‌های پیش رو خوش‌بین بود.

اختلاف قیمت دلار آزاد و نیمایی در طول این سال‌ها بالا بوده است؛ به گونه‌ای که به‌طور میانگین دلاری که شرکت‌های بورسی برای مبادلات خود در نظر می‌گیرند، در سال‌های گذشته اختلاف بالایی با دلار آزاد داشته است. این اختلاف در ماه‌های اخیر بسیار کم شده و حتی با پیش‌بینی کاهش قیمت دلار به محدوده زیر ۲۰هزار تومان، بعید به نظر می‌رسد که دلار نیمایی به زیر ۱۸ یا ۱۹ هزار تومان برسد.

به این ترتیب در مقایسه با سال‌های گذشته، مبادلات شرکت‌ها به زیر قیمت‌های مبادلاتی در نظر گرفته شده در صورت‌های مالی سال‌های گذشته نمی‌رسد. بر این اساس با ثبات اقتصاد جهانی و افزایش نرخ‌های جهانی و بهبود وضعیت صادراتی شرکت‌ها، نه تنها کاهش قیمت دلار پوشش داده خواهد شد، بلکه برخی از شرکت‌ها از پتانسیل‌های به وجود آمده برای بهبود وضعیت سودآوری خود استفاده خواهند کرد.

اقتصاد کشور به شدت به نفت وابسته است. با روی کار آمدن بایدن و بررسی مذاکرات کشور‌های عضو اوپک، به نظر می‌رسد اقداماتی درخصوص کاهش عرضه نفت از سوی اعضا به‌خصوص عربستان برای افزایش قیمت نفت در حال انجام است.

از طرفی سیاست‌های اخیر وزارت نفت و فعالیت‌های اخیر در حوزه استخراج نفت، نشان می‌دهد که تلاشی برای استخراج حداکثری نفت جهت افزایش صادرات نفتی کشور در جریان است که با توجه به پیش‌بینی افزایش قیمت نفت، به نظر می‌رسد اقتصاد کشور وضعیت رو به رشدی از نظر درآمدی داشته باشد.

البته برای پیش‌بینی تاثیرات رویداد‌های سیاسی بر بازار سهام باید این موضوع را در نظر گرفت که رویداد‌های پیش رو از جمله نتیجه بررسی FATF، سیاست‌های دولت در قبال بازار سرمایه، سیاست‌های مالیاتی، نرخ سود بانک‌ها و... حتی ممکن است تاثیرات به مراتب بااهمیت‌تری نسبت به نتیجه انتخابات در آمریکا بر بازار سرمایه داشته باشند.

به‌طور مثال اظهارنظر‌های غیر‌کارشناسی و سیاست‌های اشتباهی که این روز‌ها درخصوص بازار سرمایه انجام شده، بی‌اعتمادی فعالان بازار سرمایه را به دنبال داشته که باید تمهیدات ویژه‌ای در این خصوص در نظر گرفته شود. در واقع به مراتب بازار بسیار بزرگ‌تری در مقایسه با سال‌های قبل داریم که مدیریت آن امری سخت‌تر است.

اما از همین پتانسیل به وجود آمده، به‌عنوان شاه‌کلید نجات اقتصاد و توسعه کشور می‌توان استفاده کرد. از طرفی بررسی گزینه‌های دولت بایدن در کابینه و معرفی برخی اسامی مثل وندی شرمن این شائبه را ایجاد می‌کند که سیاست خارجه دولت بایدن بسیار نزدیک به دولت اوباما خواهد بود. اما به هرحال به نتیجه رسیدن مذاکرات در این دولت را بسیار بعید می‌دانم