کدام درخت ها برای تجارت مناسبند؟
زراعت چوب از اراضی سردسیر در شمال کشور گرفته تا اراضی گرمسیر در جنوب کشور به یک صنعت پررونق تبدیل شده است. علاوه بر اینکه اشتغال‌زایی بسیاری دارد، از قطع و تخریب درختان جنگل‌ها و مراتع ممنوعه جلوگیری می‌کند.
در برخی استان‌ها با تغییر نوع آبیاری عرصه‌های جنگلی زراعت چوب از آب شرب به پساب فاضلاب شهری، رویکردی هم در جهت حفاظت از منابع آبی در نظر گرفته شده است و از آنجایی که محصول زراعت چوب در صنایع چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرد اشتغال‌زایی فراوانی در بخش‌های مختلف دارد در این گزارش به تجربه‌های موفق با این 3رویکرد اشاره کرده‌ایم.
استفاده از پساب فاضلاب شهری
گرچه خشکسالی و کم‌آبی بسیاری از استان‌های کشور را تحت‌الشعاع قرار داده، اما به‌نظر می‌رسد تجارت زراعت چوب در مسیر صرفه‌جویی آب شرب قرار گرفته است. در سال‌های اخیر زراعت چوب با آبیاری پساب فاضلاب شهری به‌عنوان یک رویکرد جدید در دستور کار برخی از استان‌ها قرار گرفته است.
فارس و بوشهر برای آبیاری زراعت چوب از پساب شهری استفاده می‌کنند و البته اردبیل نیز در آستانه اجرای این برنامه است. رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل به همشهری می‌گوید: «2سالی است که تحقیقات و مطالعات گسترده‌ای درباره جنگل‌ها و مراتع برای زراعت چوب در اردبیل صورت گرفته است. اکنون به‌دنبال ترویج زراعت چوب در استان هستیم.»
کمال شهبازی ادامه می‌دهد: «با توجه به خشکسالی، کم‌آبی و کاهش منابع آبی در رودخانه‌ها درصدد استفاده از پساب فاضلاب شهری در تجارت زراعت چوب هستیم.»
او اضافه می‌کند: «از آنجایی که در بحث کشاورزی اغلب ناچار به استفاده از آب شرب هستیم، خوشبختانه در زراعت چوب چنین مسئله‌ای وجود ندارد.»
در حاشیه رودخانه‌های دائمی در شمال و شمال‌غرب کشور نیز ۱۹۸هزار هکتار، در حاشیه ۱۰کلانشهر مانند تهران، اصفهان، تبریز، اهواز و مشهد ۶۳هزار هکتار با استفاده از پساب شهری و فاضلاب و در خوزستان حدود ۵۹۷هزار هکتار زمین مستعد برای زراعت چوب به‌ویژه اکالیپتوس در این استان شناسایی شده است.
حفظ اراضی ملی
۵۰سال پیش بخشی از اراضی ملی تحت عنوان اراضی جنگلی به زراعت چوب اختصاص داده شد، درحالی‌که سال1384 طرح زراعت چوب به‌صورت رسمی در کشور آغاز شد. در سال‌های95 و 96 طرح تنفس جنگل اجرا و برداشت چوب از تمام جنگل‌های کشور ممنوع شد.
به همین دلیل، برخی استان‌ها به زراعت چوب اقبال بیشتری نشان دادند. از سال84 و به‌مدت 10سال استان مرکزی 2میلیون نهال صنوبر برای زراعت چوب تولید کرد. جالب اینکه تا سال93 واریته جدید صنوبر و اکالیپتوس به کشور وارد نشده بود، اما یک سال بعد این کمبود هم رفع شد تا مازندران، گیلان و گلستان که بخش زیادی از جنگل‌های کشور را در اختیار دارند، فعالیت زیادی در زراعت چوب انجام دهند.
اشتغال‌زایی زراعت چوب
زراعت چوب در هر هکتار برای 2 تا 3نفر به‌صورت مستقیم و البته برای 10 تا 12نفر به‌صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی می‌کند. معاون استاندار خوزستان معتقد است اگر صنایع پایین‌دستی و زنجیره ارزش چوب در خوزستان به‌درستی شکل بگیرد، بالای ۳۰۰هزار نفر اشتغال مستقیم خواهد داشت و می‌تواند به رفع مشکل بیکاری استان کمک کند. خوزستان یکی از استان‌های موفق در اشتغال‌زایی از طریق زراعت چوب محسوب می‌شود. البته مازندران، گیلان و گلستان در شمال کشور نیز در اشتغال‌زایی زراعت چوب موفقیت‌های بسیاری دارند.
وضعیت زراعت چوب در کشور
زراعت چوب در سال‌های اخیر به‌عنوان یک شغل مجاز رونق زیادی گرفته است. به گزارش همشهری، زراعت چوب البته در اراضی صورت می‌گیرد که آسیب به جنگل‌های ارزشمند کشور وارد نشود. در عین حال، صنایع چوبی نیز بتوانند به فعالیت زراعت چوب بپردازند. در حال حاضر نیاز صنایع چوبی کشور 18میلیون مترمکعب است و اگر در 320هزار هکتار اراضی زراعت چوب صورت بگیرد، 12میلیون مترمکعب نیاز صنایع چوبی تامین می‌شود. به‌عبارتی 80درصد نیاز چوبی کشور تامین خواهد شد.
