غول‌پیکرترین مارهای جهان؛ مارهایی که خرس می‌خورند و فیل می‌کشند!
وقتی صحبت از بزرگترین مارهای جهان میشود، انگار طبیعت هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد.
فرادید| بدون شک هیچ‌یک از ما نمی‌خواهیم حین پیاده‌روی با هیچ نوع ماری روبرو شویم، اما نمی‌توان انکار کرد که مارها موجودات باشکوهی هستند، چه بزرگ و چه کوچک. اما وقتی صحبت از بزرگترین مارهای جهان میشود، انگار طبیعت هیچ حد و مرزی نمی‌شناسد.
به گزارش فرادید، این مارهای غول پیکر، از آناکوندای سبز قدرتمند گرفته تا پیتون مشبک، شوکه‌کننده و کشنده هستند. آن‌ها در محیط‌های مختلف در سراسر جهان زندگی می‌کنند و هر مورد از آن‌ها سازگاری‌های منحصر به فردی دارد که به آن‌ها اجازه رشد می‌دهد.
بزرگترین مارهای جهان چگونه اندازه‌گیری می‌شوند؟
خسوس ریواس، متخصص خزنده‌شناسی و استاد زیست‌شناسی دانشگاه نیومکزیکو های‌لَندز می‌گوید: «مسئله‌ی اندازه مسئله پیچیده‌ای است. تصور کنید کسی از شما بپرسد بزرگترین پستاندار خشکی کدام است؟ قبل از تردید پاسخ می‌دهید فیل ساوانای آفریقایی.»
«معمولا هیچ کس زرافه‌ها را نام نمی‌برد با اینکه آن‌ها قد بلندتری دارند. صرفاً به این دلیل که وقتی از «اندازه» صحبت می‌کنیم، جرم عامل تعیین‌کننده است. به همین دلیل است که می‌گویم آناکونداها بزرگترین مارهای جهان هستند».
آن‌ها چقدر بزرگ می‌شوند؟
اندازه‌گیری دقیق دشوار است. آناکوندای سبز و پیتون مشبک جانورانی بسیار قوی هستند. از این گذشته، یک مار عظیم‌الجثه همیشه واکنش خوبی به لمس شدن نشان نمی‌دهد.
بنابراین، هر کسی که بخواهد یکی از آن‌ها را با دست بلند کند و آن را کنار یک خط کش بسیار بلند نگه دارد، مطمئناً کارش چالش‌برانگیز و سخت خواهد بود. کتاب ریواس با عنوان «آناکوندا: زندگی مخفی بزرگترین مار جهان» حاوی حکایات جالبی در این باره است.
در یک فصل، از یکی از همکارانش می‌گوید که یک آناکوندای بالغ را اندازه‌گیری کرد که ۱۸ فوت (۵.۵ متر) بود. این دانشمند برای به دست آوردن این رقم، یک تکه ریسمان برداشت، آن را روی پشت خزنده در حال پیچ و تاب خوردن نگه داشت و سپس آن ریسمان را اندازه گرفت.
بعداً، خود ریواس همان آناکوندا را با استفاده از تکنیک مشابهی اندازه‌گیری کرد و متوجه شد این موجود فقط ۱۴ فوت (۴.۳ متر) طول دارد. مار به سادگی با چرخاندن بدنش به اطراف، توانست دو اندازه بسیار متفاوت داشته باشد.
درازترین مار جهان: پایتون مشبک
مار پایتون مشبک یا رِتیک یک شگفتی است که مظهر رشد شدید خزندگان است. مالائوپیتون رتیکولاتوس که بومی جنگل‌های بارانی سرسبز جنوب و جنوب شرقی آسیا است و به خاطر الگوی خیره‌کنندۀ روی بدنش شناخته میشود، موزاییکی پیچیده از اشکال الماسی است که با خطوط پیچیده و رنگ‌های زنده در هم آمیخته شده‌اند.
بالغ‌ها طول‌های شگفت‌انگیزی دارند: به طور متوسط، رتیک‌های بالغ معمولاً بین 3 تا 6 متر طول دارند.
این مارها با اینکه غیرسمی هستند، شکارچیان مهیبی هستند که بر قدرت‌شان در مهار طعمه‌ها که شامل انواع پستانداران و پرندگان میشود، متکی هستند. رتیک‌ها به اندازه‌ای بزرگ می‌شوند که خوک، آهو و انسان را هم می‌بلعند. این موضوع برای ریچارد شاین، زیست‌شناس دانشگاه مک‌کواری استرالیا، تعجبی ندارد.
شاین در یک مصاحبه ایمیلی، گفته است که حین انجام تحقیقات در سوماترا با یک ماده به طول تقریباً ۷ متر مواجه شده است. طول ماده‌های پیتون مشبک و آناکوندا نسبت به نرها بیشتر است، بنابراین بزرگترین مار جهان (هر کجا که باشد) بدون شک ماده است.
در گزارشی از سال ۲۰۰۵، یک رتیک بزرگ دیگر از جزیره بورنئو به طول ۲۲ فوت و ۱۰ اینچ (۶.۹۵ متر) اندازه‌گیری شد. واقعیت جالب در مورد آن مار این بود که یک خرس را خورده بود!
یک خرس خورشیدی وحشی کوچک (۲۳ کیلوگرمی) که یک قلاده رادیویی به گردن داشت و به همین دلیل توجه خزنده را به خود جلب کرده بود، تبدیل به طعمه‌ای برای این مار شده بود. رتیک آن را به طور کامل، همراه با قلاده بلعیده بود. محققان بعداً پیتون را برای بررسی بیشتر ردیابی کردند.
سنگینترین مار جهان: آناکوندای سبز
ریواس سه دهه است که آناکونداهای سبز را در زیستگاه طبیعی‌شان مطالعه می‌کند و در حال شمارش آن‌هاست.
ریواس در این خصوص گفته است: «بزرگترین آناکوندای سبزی که من صید کردم کمی بیش از ۱۰۰ کیلوگرم وزن داشت. شک ندارم مارهایی به وزن ۵۰۰ پوند [227 کیلوگرم] هم وجود دارند.»
در واقع، آناکوندای سبز (Eunectes murinus) سنگینترین گونه مار جهان است. این مار بومی آمریکای جنوبی است و در محیط‌های آبی مانند باتلاق‌ها و رودخانه‌هایی که جریان آهسته‌ای دارند رشد می‌کند.
این منقبض‌کننده‌های عظیم که طول‌شان به بیش از ۲۰ فوت (۶.۱ متر) هم می‌رسد، با رنگ سبز گیرا و لکه‌های تیره‌شان شناخته می‌شوند. رژیم غذایی آن‌ها شامل ماهی، پرندگان و حتی پستانداران بزرگ میشود.
موضوع این است: آناکونداهای سبز بسیار سنگین‌تر از رتیک‌ها هستند.
کارشناسان با توجه به ابعاد عظیم این مار، اتفاق نظر دارند که مارهای آمریکای جنوبی ممکن است بسیار بسیار سنگین‌تر از بزرگترین مارهای پیتون باشند. با این حال، وقتی صحبت از طول بدن میشود، پایتون‌های مشبک برتری کمی دارند. ریواس می‌گوید سوابقی وجود دارد که نشان می‌دهد، هنگام مقایسه این دو مار، رتیک‌ها درازتر هستند.
«بزرگترین آناکوندای سبزی که اندازه‌گیری کرده‌ام کمی کمتر از ۵.۵ متر بود. در حالی که شک ندارم آن‌ها می‌توانند بزرگتر شوند، احتمالاً ۸ متر یا بیشتر، اما این موضوع میان متخصصان به تایید نرسیده است.»
درازترین مار سمی جهان: شاه کبرا
شاه کبرا (Ophiophagus hannah) هم برای خودش یکی از رکورددارها است. این مار با طولی تا ۵.۸۵ متر، در نوع خود یک غول واقعی است. این مار که بومی جنگل‌های انبوه جنوب و جنوب شرقی آسیا است را از پوست طرح‌دار و رفتار استثنایی‌اش شناسایی می‌کنند. این مار بطور خاص تنها ماری است که برای تخم‌هایش لانه می‌سازد و محافظت شدید مادرانه از خود نشان می‌دهد.
رژیم غذایی شاه کبرا به اندازه عادت لانه‌سازی آن قابل توجه است. او مارهای دیگر، حتی پیتون‌های بزرگ را شکار می‌کند و نام «مار خوار» را به خود اختصاص داده است. اگرچه زهر آن سمی‌ترین زهر نیست، اما با یک نیش، می‌تواند به اندازه کافی نوروتوکسین آزاد کند تا یک فیل یا چندین انسان را بکشد.
بزرگترین مار آفریقا: پایتون‌های صخره‌ای آفریقایی
مار پایتون صخره‌ای آفریقایی (Python sebae) عنوان بزرگترین مار آفریقا را با طول ۴.۸ متر دارد. این منقبض‌کننده مهیب در طیف وسیعی از محیط‌ها در جنوب صحرای آفریقا، از ساوانا گرفته تا جنگل‌های بارانی، زندگی می‌کند و قابلیت سازگاری دارد.
رنگ‌های خال‌دار و خاکی آن نه تنها استتار بسیار خوبی در طبیعت وحشی آفریقا به حساب می‌آید، بلکه یک زیبایی طبیعی به او بخشیده است.
پایتون‌های صخره‌ای غرایز جالب مادرانه دارند. ماده‌ها به شدت از تخم‌های خود محافظت می‌کنند تا زمانی که توله مارها از تخم بیرون بیایند، خصیصه‌ای که بین مارها غیرعادی است. این مار پایتون اشتهای خوبی دارد و می‌تواند حیواناتی به بزرگی بز کوهی را شکار کند. با توجه به اندازه و قدرتی که دارد، پس از رسیدن به سن بلوغ، شکارچیان طبیعی کمی دارد.
با این حال، در برخی از فرهنگ‌های محلی، این مارها را برای پوست و گوشت‌شان شکار می‌کنند. با شهرت بدی که این مار به خاطر بدخلقی دارد، مواجهه با آن برای انسان می‌تواند خطرناک باشد.
بزرگترین مار منقرض‌شده: تیتانوبوا
حدود ۵۸ میلیون سال پیش، یک مار غول‌پیکر در رودخانه‌های کلمبیا گشت می‌زد. این حیوان که Titanoboa cerrejonensis نام دارد، دیگر در آن آب‌ها شنا نمی‌کند.
کارشناسان مطمئن نیستند چرا این خزنده منقرض شد. شاید تغییرات آب و هوایی باعث انقراض آن شد یا شاید نتوانست با پستانداران بزرگ گوشتخواری که بعداً به صحنه آمدند رقابت کند. آنچه ما می‌دانیم این است که تیتانوبوا بسیار غول‌پیکر بود.
اگرچه هیچ‌کس تا به حال اسکلت کاملی از این مار را پیدا نکرده است، دیرین‌شناسان مجموعه‌ای از فسیل‌های تیتانوبوا شامل دنده‌ها، ستون فقرات و تکه‌های جمجمه را در اختیار دارند که در کنار هم تصویری چشمگیر از این موجود منقرض‌شده ترسیم می‌کند.
با قضاوت بر اساس بقایای موجود، به نظر می‌رسد تیتانوبوا احتمالاً بیش از ۱.۲۵ تن وزن داشته و طول آن از ۱۲.۸ متر بیشتر بوده است. این ویژگی‌ها او را به بزرگترین مار شناخته‌شده در تمام دوران تبدیل می‌کند. اما نیازی به گفتن نیست که در طول ۵۸ میلیون سال گذشته چیزهای زیادی تغییر کرده است.
امروزه، ما با بیش از ۳۰۰۰ گونه مار شناخته‌شده ساکن این سیاره هستیم. برخی از این مارها، خفاش‌های زنده را در حال پرواز شکار می‌کنند، برخی خودشان را به مردن می‌زنند و تعدادی از آن‌ها از بالای درختان مانند چتر به پایین سر می‌خورند.
طعمه و شکارچی: پایتون‌های برمه‌ای
پایتون برمه‌ای (Python bivittatus) یکی از غول‌های دنیای مارها است. این گونه بومی مناطق باتلاقی جنوب شرقی آسیا است که طول آن به بیش از ۵.۵ متر می‌رسد.
این پایتون‌ها به رغم جثه خود شناگران بسیار خوبی هستند و می‌توانند تا نیم ساعت قبل از اینکه برای هواگیری به سطح آب بروند، زیر آب بمانند. آن‌ها را از الگوی رنگی متمایزی که دارند شناسایی می‌کنند. این مار دارای لکه‌های قهوه‌ای است که با رنگ مشکی دورشان احاطه شده است.
پایتون‌های برمه‌ای بر خلاف برخی دیگر از مارها، هم شکارچی و هم طعمه هستند. آن‌ها در زیستگاه خود شکارچیان راس هستند، اما بچه‌های آن‌ها اغلب توسط حیوانات بزرگتر شکار می‌شوند. این غول‌های غیرسمی قبل از خوردن شکار، آن را با قدرتی بی‌نظیر در چنبرۀ خودشان درمی‌آورند.
تفاوت بین بوآ و پایتون چیست؟
شاین می‌گوید: «اینها دو دودمان تکاملی مجزا از مارها هستند که هر دو شامل گونه‌های کوچک و بزرگ می‌شوند. یک تفاوت جالبشان این است که بیشتر بوآها بچه‌های زنده تولید می‌کنند در حالی که همه مارهای پایتون تخم‌گذارند.»
جغرافیا یکی دیگر از نقاط تمایز است. بوآها معمولاً در نیمکره غربی زندگی می‌کنند، اما پایتون‌ها بومیان دنیای قدیم هستند. طولانی‌ترین مار با فاصله زیاد در آن نیمه کره زمین، دوست دراز ما، رتیک است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
