جنجال سوسک هیتلری؛ اختلاف دانشمندان شدت گرفت

در سال ۱۹۳۷ میلادی یک سوسک قهوه‌ای رنگ در چند غار در اسلوونی پیدا شد. گونه جدید، گونه‌ای استثنایی نبود البته به غیر از یک ویژگی آن. کاشفش تصمیم گرفت آن را به نام «آدولف هیتلر» نامگذاری کند.

آنوفتالموس هیتلری طنین ناخوشایندی برای گوش‌های امروزی دارد. موضوع به این مورد محدود نشده است. نام بسیاری از گونه‌ها یادآور افراد یا ایده‌هایی است که خوشایند نیستند: برای مثال، پروانه موسولینی (Hypopta Mussolinii) که به نام رهبر ایتالیای فاشیست و اتفاقا دوست هیتلر نامگذاری شده در حالی که چند صد گونه گیاهی بر اساس واژه Caffra که از یک عبارت توهین‌آمیز نژادپرستانه که زمانی در آفریقا استفاده می‌شد نامگذاری شده است.

به طور مشابه انتخاب نام هیبرتیا (Hibberrtia) برای سرده‌ای از گیاهان گلدار با استفاده از نام «جورج هیبرت» یک برده دار بریتانیایی یاد او را گرامی می‌دارد.

 به نقل از گاردین، در نتیجه، بسیاری از دانشمندان برای اعمال تغییراتی در سیستم بین المللی نامگذاری علمی رسمی گیاهان و جانوران در حال اعمال فشار هستند تا در صورت اعتراض امکان حذف و جایگزینی نام‌های پیشین مجاز قلمداد شوند. آنان می‌گویند مقررات طبقه‌بندی فعلی اجازه چنین تغییراتی را نمی‌دهد و باید تغییر یابد.

عده‌ای دیگر از دانشمندان مخالف این نظر هستند. آنان استدلال می‌کنند تلاش برای پیدا کردن نام‌های جایگزین مصداق وقت تلف کردن است و باعث ایجاد سردرگمی می‌شود. آنان استدلال می‌کنند که نام گونه‌ها پس از تایید طبقه‌شناسان باید مصون بماند و تغییرات تنها در صورتی مجاز است که اشتباهی در نامگذاری صورت گرفته باشد یا مشخص شود که نامگذاری قبلی نادیده گرفته شده است. این مناقشه اکنون به یک مناقشه بزرگ بین المللی تبدیل می‌شود.

هیبرتیا، گلی به نام صاحب برده جورج هیبرت

ساندرا گیاه‌شناسی از موزه تاریخ طبیعی لندن می‌گوید: «افراد نظرات بسیار محکمی در مورد این موضوع دارند. به اندازه کافی در مورد آن فریاد زده شده اما ما باید در مورد موضوعاتی مانند این مسئله با یکدیگر بحث کنیم. ما نمی‌توانیم از بحث درباره آن اجتناب ورزیم».

در نتیجه، بحث و گفتگو درباره این موضوع تا پیش از رای گیری در کنگره بین المللی گیاه‌شناسی بعدی که جلسه آن در ژوئیه ۲۰۲۴ میلادی در مادرید برگزار خواهد شد ادامه خواهد یافت. یکی از طرح‌های ارائه شده توسط گروهی از گیاه‌شناسان خواستار تشکیل یک کمیته‌ای با قدرت قضاوت در این خصوص است که آیا نام علمی گیاهانی که اکنون غیرقابل قبول تلقی می‌شوند باید تغییر یابند یا خیر.

با این وجود، نامگذاری گیاهان تنها بخشی از بحث طبقه‌بندی است. نامگذاری گونه‌های جانوری با نام افراد نژادپرست، فاشیست‌ و دیگر شخصیت‌های بحث برانگیز به همان اندازه نامگذاری‌های عجیب برای گیاهان باعث ایجاد سردرگمی شده است.

انجمن پرنده‌شناسی آمریکا هفته گذشته اعلام کرد که نام رایج ده‌ها پرنده را به دلیل ارتباط آنان با افراد نژادپرست یا زن ستیز تغییر می‌دهد. بسیاری از جانورشناسان خواهان تعمیم این فرآیند هستند تا اجازه داده شود در نام علمی کامل یک گونه تغییراتی ایجاد کنند. با این وجود، ثابت شده که این یک روند ناخوشایند و بحث برانگیز است.

سوسکی که به نام آدولف هیتلر نامگذاری شده است

کمیسیون بین المللی نامگذاری جانورشناسی (ICZN) در اوایل سال جاری اعلام کرد که این موضوع را بررسی خواهد کرد. آن کمیسیون بعدا اعلام کرد که با تامل دقیق به این نتیجه رسیده که قوانین خود را تغییر ندهد.

قوانین آن کمیسیون این اجازه را نمی‌دهد که نام گونه‌ها صرفا به این دلیل که برخی از محققان آن را توهین‌آمیز قلمداد می‌کنند تغییر یابد. در مجله جانورشناسی انجمن Linnean اعلام شده که تغییر نام مخرب خواهد بود چرا که نام‌های جایگزین نیز ممکن است روزی توهین آمیز تلقی شوند آن هم با طرح این استدلال که «نگرش‌ها در آینده تغییر خواهند کرد».

این تصمیم واکنش خشمگینانه‌ای به دنبال داشت. برای مثال، محققی از دانشگاه نلسون ماندلا در آفریقای جنوبی می‌گوید: «در کدام حوزه دیگری تلاش‌های انسانی به نام هیتلر نامگذاری شده اند؟ معیارها باید تغییر کنند و نامگذاری گونه‌ها باید با معیارهای منطقی سازگار شوند».

مرجان کافیربوم (Erythrina caffra)، نام آن از یک توهین نژادی گرفته شده است که زمانی در آفریقا استفاده می‌شد

در پی اعلام نظر کمیسیون بین المللی نامگذاری جانورشناسی همان مجله بعدا مجموعه‌ای از سرمقاله‌های دانشمندانی را منتشر کرد که موضع کمیسیون را به چالش کشیدند. برخی از کمیسیون به دلیل نداشتن نمایندگانی از مناطق مختلف جغرافیایی انتقاد کردند. آنان نوشتند: «در کمیسیون هیچ نماینده‌ای از قاره آفریقا حضو ندارد».

برخی دیگر آن کمیسیون را به «عملکرد در خلاء و خارج از هنجارهای اجتماعی پاسخگویی» متهم کردند. تمام آنان خواستار ایجاد یک کمیته اخلاقی درون کمیسیون بین المللی نامگذاری جانورشناسی برای بررسی اسامی مشکل ساز شدند.

مگس اسب به نام خواننده بیانسه

«جف استرایچر» سردبیر مجله به «گاردین» گفت که این موضوع باعث ایجاد شکاف‌های بزرگ شده است. او افزود: «بسیار روشن است که ما باید در حال حاضر درباره این موضوع بحث کنیم».

یک راه حل رادیکال توسط دانشمندانی پیشنهاد شده که می‌گویند گونه‌ها را نباید به سادگی به نام افراد نامگذاری کرد. حدود ۲۰ درصد از ۱.۵ میلیون جانوری که تا به امروز طبقه‌بندی شده‌اند به نام یک شخص خاص نامگذاری شده‌اند و به عنوان همنام شناخته می‌شوند. سوسک هیتلری یا Anophthalmus hitleri مثالی از این مورد است. آنان استدلال می‌کنند این اسامی باید به سادگی از طبقه‌بندی کنار گذاشته شوند.

«ریکاردو روچا» زیست‌شناس از دانشگاه آکسفورد می‌گوید: «نامگذاری گونه‌ها برای احترام به افراد اغلب یک اقدام سیاسی بود و با توجه به جمعیت‌شناسی دانشمندان قرون نوزدهم و بیستم میلادی افرادی که در سراسر جهان نام‌شان گرامی داشته می‌شد تقریبا همگی سفیدپوست، از طبقات بالای اجتماعی و مردانی اروپایی بودند». او از اعمال چنین ممنوعیتی برای نامگذاری حمایت کرده است.

هم چنین، نامگذاری از روی نام یک شخصیت بحث برانگیز برای آن گونه وضعیت خوبی ایجاد نمی‌کند. اکنون سوسک هیتلری به دلیل نامگذاری آن به تجارتی پررونق تبدیل شده و نمونه‌هایی از آن سوسک توسط نئونازی‌ها خریداری می‌شوند روندی که گفته می‌شود باعث انقراض آن سوسک خواهد شد.

سیستم نامگذاری یک گونه توسط «کارل لینه» طبیعت‌شناس سوئدی در قرن هجدهم رسمیت یافت و شامل شناسایی یک حیوان یا گیاه با دادن یک نام دوگانه به زبان لاتین یا یونانی است: یک نام عمومی که جنس آن را مشخص می‌کند و یک نام خاص دوم متمایز سازنده گونه خاص متعلق به آن جنس است.

از این رو نام‌هایی مانند Tyrannosaurus rex «پادشاه مارمولک‌های ظالم» وجود دارند. بخش اول جنس Tyrannosaurus است که از یونانی «مارمولک‌های ظالمانه» و بخش دوم rex که در لاتین به معنای پادشاه می‌باشد مشتق شده است. بسیاری از نام‌های علمی دیگر ریشه‌های عامیانه‌تری دارند و اغلب از چهره‌هایی گرفته می‌شوند که توسط کسانی که آن گونه‌ها را کشف می‌کنند مورد احترام قرار می‌گیرند.

از این موارد می‌توان به Scaptia beyonceae یا مگس اسبی به نام بیانسه، Leucothoe eltoni سخت پوست کوچکی به نام التون جان و Anelosimus biglebowski عنکبوتی به نام فیلم لبوفسکی بزرگ یا The Big Lebowski یاد کرد.

به نوبه خود «دیوید آتنبرو» نام خود را به بیش از ۵۰ گونه تازه کشف شده و برخی از جنس‌های جدید داده است. با این وجود، هر نام علمی به عنوان نشان افتخار داده نمی‌شود. در سال ۲۰۱۷ میلادی محققان یک شب پره را Neopalpa donaldtrumpi نامیدند زیرا دارای پوسته‌های سر بلوند کم رنگ و اندام تناسلی کوچک بود که به «ناپلئون بناپارت» امپراتور سابق فرانسه اشاره داشت.

منبع: فرارو