چرا نمای رومی در ایران فراگیر شد؟

علی شجاعیاظهار کرد: نمای رومی که تلفیق و ترکیبی از عناصر یونان باستان هم درآن به چشم می‌خورد، اگر مورد استقبال قرار نمی‌گرفت، به این شکل در ساختمان سازی همه گیر نمی‌شد.  این سبک از معماری در نمای ساختمان توانست به نیاز طبقه‌ای از جامعه که به دلیل برخورداری از رفاه به دنبال هویت جدیدی بودند، پاسخ دهد.

وی ادامه داد: در گذشته به دلیل معماری درون گرایی که وجود داشت، توجه به نمای فاخر خیلی مورد توجه نبود، اما امروزه به دلیل اینکه بخشی از جامعه به یک رفاه نسبی رسیده که احتیاج دارد طبقه خود را از سایر افراد جدا کند، به نماهای فاخر مثل نمای رومی توجه نشان می‌دهد. از طرفی چون در جامعه معماری نتوانستیم پیشنهادهای بهتری  به  این قشر از جامعه ارائه کنیم، این سبک از نما مورد استقبال قرار گرفت و حتی در روستاهای ما هم گسترش یافت.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: از سوی دیگر قوانین شهرسازی ما قوانین شفافی نیستند و در بسیاری از موارد ضمانت اجرایی کافی ندارند. بنابراین شهرهای بزرگ ما، دچار این آفت هستند که نماهای مختلفی در آن اجرا شده و یک بی نظمی را در آن شاهد هستیم. نما بخشی از ساختمان است که متعلق به همه است. در بسیاری از کشورها نظیر ایتالیا به شدت روی یکپارچگی نماهای ساختمان حساس هستند و حتی اجازه نمی‌دهند نمایی که متناقض با بافت شهری است، اجرا شود ولی متاسفانه  ما این سختگیری و ضمانت‌های اجرایی را در قوانین شهرسازی نداریم.

این پژوهشگر تصریح کرد: تشکیل کمیته نظارت بر نما از طرف شهرداری، سازمان نظام مهندسی و وزارت راه و شهرسازی‌، اقدامی در راستای ساماندهی به نماسازی ساختمان‌ها بود تا جلوی ساخت نماهایی که از لحاظ فرهنگی و فنی خیلی با بافت شهری مناسبتی ندارد، گرفته شود. هر چند در این زمینه اقداماتی صورت گرفته اما کافی نیست و خیلی جدی‌تر و با ضمانت اجرایی بیشتری باید براجرای نماها نظارت کرد.

وی در ادامه گفت: اما مسئله مهمی که شاید به عهده ما معماران باشد این است که با تحقیق و شناخت درست معماری گذشته و فرهنگ این کشور و به کارگیری مفاهیم غنی معماری کهن ایرانی، نمونه‌های بهتر و بیشتری را برای اجرای نماهای مناسب ارایه دهیم که پشتوانه آن فلسفه و تاریخچه‌ای وجود داشته باشد و از لحاظ بصری قابل توجه باشد. این باعث می‌شود جریان جدیدی  در این زمینه شکل بگیرد.

 وی افزود: اینکه با توجه به نیاز امروز و نوآوری در معماری و نما از تقلید صرف پرهیز کنیم، بسیار اهمیت دارد. نمونه قابل مشاهده ساخت گنبد مساجد است که در معماری گذشته به شکل دو پوسته و با استفاده از آجر و ملات مناسب انجام می‌شده است. اما ما همان گنبد را با تیرآهن که در مقابل گرما و سرما واکنش نشان می‌دهد، اجرا کرده‌ایم. از این رو می‌بینیم در گنبدهایی که یکسال از ساخت آن نمی‌گذرد ترک خوردگی وجود دارد، اما گنبدهای چندصد ساله هنوز پا برجا هستند. این موضوع نشان می‌دهد ما معماری گذشته‌ مان را خیلی درک نکرده‌ایم.

شجاعی خاطرنشان کرد: نماهای رومی در زمان خودش نمای باشکوهی بوده و از طرفی به دلیل شباهت  و قرابت‌هایی که در برخی جزئیات مثل ستون ‌ها با سبک معماری ایران باستان  قبل از اسلام دارد، مردم تصورمی کنند مشابه معماری و بناهای ایرانی مثل تخت جمشید است و این هم یکی از دلایل استقبال از این سبک نماست.

وی با اشاره به مشکلات فنی و اجرایی این نوع نما گفت:  نمای رومی یک نمای کاملا سنگی است و جزئیات سنگین زیادی دارد. از این رو باید در نصب آن دقت زیادی نمود. از آنجایی که در یک سرزمین زلزله خیز قرارداریم هر گونه اهمال و بی دقتی در نصب آن منجر به حوادث جبران ناپذیر خواهد شد.